07.10.2014 Views

LAS RAZONES DEL DERECHO Teo rías de la ar gu men ta ción ju rí di ca

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

124 MANUEL ATIENZA<br />

dad Y a Z pue<strong>de</strong> ser <strong>la</strong> <strong>de</strong>sespera<strong>ción</strong> <strong>de</strong> X ante <strong>la</strong> necesidad <strong>de</strong> reunir<br />

<strong>di</strong>cha <strong>ca</strong>ntidad; <strong>la</strong> con<strong>de</strong>na <strong>de</strong>l <strong>ju</strong>ez, <strong>ca</strong>be <strong>de</strong>cir, es <strong>la</strong> <strong>ca</strong>usa <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>sespera<strong>ción</strong><br />

<strong>de</strong> X) y otras consecuencias remo<strong>ta</strong>s que ya no <strong>di</strong><strong>rí</strong>amos que están<br />

conec<strong>ta</strong>das <strong>ca</strong>usal<strong>men</strong>te con <strong>la</strong> ac<strong>ción</strong> (por ejemplo, como consecuencia<br />

<strong>de</strong> su es<strong>ta</strong>do <strong>de</strong> <strong>de</strong>sespera<strong>ción</strong>, X se vuelve un alcohólico y muere atropel<strong>la</strong>do<br />

por un autobús cuando cruza, embriagado, un semáforo en rojo; <strong>la</strong><br />

muerte <strong>de</strong> X no <strong>la</strong> <strong>de</strong>scribi<strong>rí</strong>amos ya como consecuencia <strong>de</strong> <strong>la</strong> con<strong>de</strong>na<br />

<strong>de</strong>l <strong>ju</strong>ez). Es<strong>ta</strong>blecer cuáles sean <strong>la</strong>s consecuencias <strong>de</strong> una <strong>de</strong>cisión —en<br />

los dos sentidos antes in<strong>di</strong><strong>ca</strong>dos— no es sólo algo extraor<strong>di</strong>n<strong>ar</strong>ia<strong>men</strong>te <strong>di</strong>fícil,<br />

sino que, en general, no suele <strong>ju</strong>g<strong>ar</strong> un papel impor<strong>ta</strong>nte en <strong>la</strong> <strong>ju</strong>stifi<strong>ca</strong><strong>ción</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>de</strong>cisiones, con <strong>la</strong> excep<strong>ción</strong> <strong>de</strong> al<strong>gu</strong>nas áreas <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho<br />

(por ejemplo, el <strong>de</strong>recho fis<strong>ca</strong>l), don<strong>de</strong> es frecuente que se tengan en<br />

cuen<strong>ta</strong> <strong>la</strong>s <strong>de</strong>cisiones <strong>ju</strong><strong>di</strong>ciales —o administrativas— p<strong>ar</strong>a actu<strong>ar</strong> <strong>de</strong> una<br />

u otra forma en el futuro. Lo que impor<strong>ta</strong> son más bien <strong>la</strong>s consecuencias<br />

en el sentido <strong>de</strong> impli<strong>ca</strong>ciones lógi<strong>ca</strong>s. Más que <strong>la</strong> pre<strong>di</strong>c<strong>ción</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> conduc<strong>ta</strong><br />

que probable<strong>men</strong>te <strong>la</strong> norma inducirá o <strong>de</strong>sanim<strong>ar</strong>á, lo que interesa<br />

se<strong>rí</strong>a contest<strong>ar</strong> a <strong>la</strong> pre<strong>gu</strong>n<strong>ta</strong> sobre el tipo <strong>de</strong> conduc<strong>ta</strong> que autoriz<strong>ar</strong>ía o<br />

prohibi<strong>rí</strong>a <strong>la</strong> norma es<strong>ta</strong>blecida en <strong>la</strong> <strong>de</strong>cisión; en otras pa<strong>la</strong>bras, los <strong>ar</strong><strong>gu</strong><strong>men</strong>tos<br />

consecuencialis<strong>ta</strong>s son, en general, hipotéticos, pero no probabilis<strong>ta</strong>s.<br />

A este tipo <strong>de</strong> consecuencias, MacCormick, si<strong>gu</strong>iendo una sugerencia<br />

<strong>de</strong> Rud<strong>de</strong>n (cfr. Rud<strong>de</strong>n, 1979), <strong>la</strong>s <strong>de</strong>nomina consecuencias<br />

<strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong>s. Y <strong>la</strong>s consecuencias <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong>s —como se ha visto en los ejemplos<br />

antes in<strong>di</strong><strong>ca</strong>dos— se evalúan en re<strong>la</strong><strong>ción</strong> con una serie <strong>de</strong> valores,<br />

como <strong>la</strong> <strong>ju</strong>sticia, el sentido común, el bien común, <strong>la</strong> conveniencia públi<strong>ca</strong>,<br />

etc. Tales valores, por otro <strong>la</strong>do, son, al <strong>men</strong>os en p<strong>ar</strong>te, <strong>di</strong>stintos en<br />

<strong>ca</strong>da rama <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho: por ejemplo, en <strong>de</strong>recho penal un valor básico es<br />

el <strong>de</strong> <strong>la</strong> paz o el or<strong>de</strong>n público, mientras que en el <strong>de</strong>recho <strong>de</strong> contratos lo<br />

será <strong>la</strong> liber<strong>ta</strong>d personal p<strong>ar</strong>a perse<strong>gu</strong>ir <strong>de</strong>terminados fines, etc.<br />

Lo anterior signifi<strong>ca</strong> que el concepto que maneja MacCormick <strong>de</strong> consecuencia<br />

no coinci<strong>de</strong> con lo que se entien<strong>de</strong> por <strong>ta</strong>l en <strong>la</strong> tra<strong>di</strong><strong>ción</strong> utilit<strong>ar</strong>is<strong>ta</strong>.<br />

O, <strong>di</strong>cho <strong>de</strong> otra forma, si a <strong>la</strong> concep<strong>ción</strong> <strong>de</strong> MacCormick se le<br />

quiere se<strong>gu</strong>ir l<strong>la</strong>mando utilit<strong>ar</strong>is<strong>ta</strong>, hab<strong>rí</strong>a que <strong>de</strong>cir que se tra<strong>ta</strong> no so<strong>la</strong><strong>men</strong>te<br />

<strong>de</strong> un utilit<strong>ar</strong>ismo <strong>de</strong> <strong>la</strong> reg<strong>la</strong>, sino <strong>ta</strong>mbién <strong>de</strong> un utilit<strong>ar</strong>ismo<br />

i<strong>de</strong>al. Esto es, por un <strong>la</strong>do, <strong>de</strong> un utilit<strong>ar</strong>ismo que no tiene en cuen<strong>ta</strong> úni<strong>ca</strong><strong>men</strong>te<br />

<strong>la</strong>s consecuencias p<strong>ar</strong>a <strong>la</strong>s p<strong>ar</strong>tes en una o<strong>ca</strong>sión p<strong>ar</strong>ticu<strong>la</strong>r (en<br />

esto consisti<strong>rí</strong>a el utilit<strong>ar</strong>ismo <strong>de</strong>l acto, que choc<strong>ar</strong>ía contra el principio <strong>de</strong><br />

universalidad), sino <strong>la</strong>s consecuencias <strong>de</strong> <strong>la</strong> norma en que se basa <strong>la</strong> <strong>de</strong>ci-

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!