LAS RAZONES DEL DERECHO Teo rías de la ar gu men ta ción ju rí di ca
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
202 MANUEL ATIENZA<br />
—los gobernantes— p<strong>la</strong>ntean una pretensión <strong>de</strong> correc<strong>ción</strong> no sólo frente<br />
a su grupo —como ocurri<strong>rí</strong>a en el <strong>ca</strong>so <strong>de</strong> una banda <strong>de</strong> <strong>la</strong>drones—, sino<br />
frente a todos. Y tiene un c<strong>ar</strong>ácter cualifi<strong>ca</strong>dor (a qualifying ch<strong>ar</strong>acter)<br />
en re<strong>la</strong><strong>ción</strong> con <strong>la</strong>s normas <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong>s y con <strong>la</strong>s <strong>de</strong>cisiones <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong>s tomadas<br />
in<strong>di</strong>vidual<strong>men</strong>te, lo que quiere <strong>de</strong>cir que una norma o una <strong>de</strong>cisión<br />
que no cump<strong>la</strong> ciertos criterios morales (por ejemplo —como antes hemos<br />
visto— una <strong>de</strong>cisión que apli<strong>ca</strong> una norma irracional o in<strong>ju</strong>s<strong>ta</strong>) es una<br />
norma o <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong>, pero que pa<strong>de</strong>ce un <strong>de</strong>fecto <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong>co; o sea, no es <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong><strong>men</strong>te<br />
perfec<strong>ta</strong>. Ahora bien, vincu<strong>la</strong>r a <strong>la</strong> no<strong>ción</strong> <strong>de</strong> pretensión <strong>de</strong> correc<strong>ción</strong><br />
—<strong>ta</strong>l y como <strong>la</strong> entien<strong>de</strong> Alexy— un signifi<strong>ca</strong>do moral no me<br />
p<strong>ar</strong>ece que cump<strong>la</strong> nin<strong>gu</strong>na fun<strong>ción</strong> <strong>de</strong> c<strong>la</strong>rifi<strong>ca</strong><strong>ción</strong> conceptual, pero sí<br />
lleva a atribuir a lo <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong>co —por lo <strong>men</strong>os en principio— un sentido<br />
encomiástico en forma, me p<strong>ar</strong>ece, un <strong>ta</strong>nto <strong>ar</strong>bitr<strong>ar</strong>ia. 47 Por un <strong>la</strong>do, en<br />
re<strong>la</strong><strong>ción</strong> con el sistema <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong>co en su con<strong>ju</strong>nto, este pod<strong>rí</strong>a est<strong>ar</strong> do<strong>ta</strong>do<br />
<strong>de</strong> pretensión <strong>de</strong> correc<strong>ción</strong> pero —como hemos visto— ser consi<strong>de</strong>rable<strong>men</strong>te<br />
in<strong>ju</strong>sto. Y una norma o una <strong>de</strong>cisión <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong> pod<strong>rí</strong>a no satisfacer<br />
<strong>de</strong>l todo <strong>la</strong> pretensión <strong>de</strong> correc<strong>ción</strong>, sin <strong>de</strong>j<strong>ar</strong> por ello <strong>de</strong> ser <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong>.<br />
Pero entonces, ¿<strong>de</strong> qué vale <strong>de</strong>cir que existe una conexión conceptual neces<strong>ar</strong>ia<br />
entre el <strong>de</strong>recho y <strong>la</strong> moral? ¿No suena a p<strong>ar</strong>adójico el que existiendo<br />
una conexión conceptual<strong>men</strong>te neces<strong>ar</strong>ia pueda, sin emb<strong>ar</strong>go, hab<strong>la</strong>rse<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>recho in<strong>ju</strong>sto, <strong>de</strong> norma <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong> in<strong>ju</strong>s<strong>ta</strong> o <strong>de</strong> <strong>de</strong>cisión <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong><br />
in<strong>ju</strong>s<strong>ta</strong>? ¿No se<strong>rí</strong>a preferible p<strong>ar</strong>tir <strong>de</strong> una no<strong>ción</strong> más fuerte <strong>de</strong> <strong>la</strong> moral<br />
—que incluso pod<strong>rí</strong>a bas<strong>ar</strong>se en una éti<strong>ca</strong> <strong>di</strong>scursiva— que, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> luego,<br />
no permiti<strong>rí</strong>a explic<strong>ar</strong> satisfactoria<strong>men</strong>te —pero <strong>ta</strong>mpoco <strong>ju</strong>stific<strong>ar</strong> sin<br />
más— el <strong>de</strong>recho positivo, sino <strong>ta</strong>n sólo <strong>ju</strong>zg<strong>ar</strong>lo como más o <strong>men</strong>os valioso<br />
según su grado <strong>de</strong> aproxima<strong>ción</strong> a <strong>la</strong> moral?<br />
47 Algo p<strong>ar</strong>ecido pod<strong>rí</strong>a <strong>de</strong>cirse <strong>de</strong> <strong>la</strong> concep<strong>ción</strong> <strong>de</strong> Peczenik (1990). En mi opinión, es bas<strong>ta</strong>nte<br />
sintomático el hecho <strong>de</strong> que todo esto se p<strong>ar</strong>ez<strong>ca</strong> bas<strong>ta</strong>nte no solo a <strong>la</strong> respe<strong>ta</strong>ble —pero no se si muy<br />
interesante— teo<strong>rí</strong>a <strong>de</strong> <strong>la</strong> moralidad interna <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho <strong>de</strong> Fuller (1964, cfr. Sil<strong>ta</strong><strong>la</strong>, 1990), sino <strong>ta</strong>mbién<br />
—al <strong>men</strong>os p<strong>ar</strong>a mí— poco estimu<strong>la</strong>nte <strong>de</strong>fini<strong>ción</strong> que <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho daba Legaz en <strong>la</strong> épo<strong>ca</strong> franquis<strong>ta</strong>,<br />
al c<strong>ar</strong>acteriz<strong>ar</strong>lo como “un punto <strong>de</strong> vis<strong>ta</strong> sobre <strong>la</strong> <strong>ju</strong>sticia” (Legaz 1961, p. 292).