LAS RAZONES DEL DERECHO Teo rías de la ar gu men ta ción ju rí di ca
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>LAS</strong> <strong>RAZONES</strong> <strong>DEL</strong> <strong>DERECHO</strong> 59<br />
A/B = C/D (por ejemplo, los <strong>ca</strong>sos no previstos son al <strong>de</strong>recho lo que <strong>la</strong>s<br />
<strong>la</strong><strong>gu</strong>nas a <strong>la</strong> superficie terrestre), y en don<strong>de</strong> se cumplen <strong>la</strong>s si<strong>gu</strong>ientes<br />
con<strong>di</strong>ciones: 1) el con<strong>ju</strong>nto <strong>de</strong> los términos C y D, l<strong>la</strong>mado foro, <strong>de</strong>be ser<br />
mejor conocido que el con<strong>ju</strong>nto <strong>de</strong> los términos A y B, <strong>de</strong>nominado tema;<br />
<strong>de</strong> es<strong>ta</strong> manera, el foro permite ac<strong>la</strong>r<strong>ar</strong> <strong>la</strong> estructura o es<strong>ta</strong>blecer el valor<br />
<strong>de</strong>l tema. 2) Entre el tema y el foro <strong>de</strong>be existir una re<strong>la</strong><strong>ción</strong> <strong>de</strong> asimet<strong>rí</strong>a, <strong>de</strong><br />
<strong>ta</strong>l manera que <strong>de</strong> A/B = C/D no pue<strong>de</strong> pas<strong>ar</strong>se a afirm<strong>ar</strong> <strong>ta</strong>mbién C/D =<br />
A/B; en esto se <strong>di</strong>ferencia <strong>la</strong> analogía <strong>de</strong> una simple propor<strong>ción</strong> matemáti<strong>ca</strong><br />
(si 2/3 = 6/9, entonces <strong>ta</strong>mbién vale 6/9 = 2/3). 3) Tema y foro <strong>de</strong>ben<br />
pertenecer a dominios <strong>di</strong>ferentes; si pertenecieran a un mismo dominio y<br />
pu<strong>di</strong>eran subsumirse bajo una estructura común, est<strong>ar</strong>íamos ante un ejemplo<br />
o una ilustra<strong>ción</strong>. 4) La re<strong>la</strong><strong>ción</strong> <strong>de</strong> semejanza, por último, es una re<strong>la</strong><strong>ción</strong><br />
que se es<strong>ta</strong>blece entre estructuras, no entre términos; no es <strong>ta</strong>nto,<br />
por así <strong>de</strong>cirlo, una re<strong>la</strong><strong>ción</strong> <strong>de</strong> semejanza, como una semejanza <strong>de</strong> re<strong>la</strong>ciones.<br />
Esto permite <strong>di</strong>ferenci<strong>ar</strong> <strong>la</strong> analogía <strong>de</strong> <strong>la</strong> i<strong>de</strong>ntidad p<strong>ar</strong>cial, <strong>de</strong>l<br />
<strong>ar</strong><strong>gu</strong><strong>men</strong>to a p<strong>ar</strong>i y <strong>de</strong> <strong>la</strong> metáfora que Perelman consi<strong>de</strong>ra como una<br />
“analogía con<strong>de</strong>nsada” (cfr. Perelman, 1969b). La metáfora es, concre<strong>ta</strong><strong>men</strong>te,<br />
el resul<strong>ta</strong>do <strong>de</strong> <strong>la</strong> fusión <strong>de</strong> un ele<strong>men</strong>to <strong>de</strong>l foro con un ele<strong>men</strong>to <strong>de</strong>l<br />
tema; así, p<strong>ar</strong>tiendo <strong>de</strong>l ejemplo anterior, se utiliza una metáfora cuando<br />
se l<strong>la</strong>ma a un <strong>ca</strong>so no previsto (A) una <strong>la</strong><strong>gu</strong>na <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho (C <strong>de</strong> B).<br />
E. Ar<strong>gu</strong><strong>men</strong>tos <strong>de</strong> <strong>di</strong>socia<strong>ción</strong><br />
Mientras que <strong>la</strong>s técni<strong>ca</strong>s <strong>de</strong> ruptura <strong>de</strong> en<strong>la</strong>ces consisten en afirm<strong>ar</strong><br />
que están in<strong>de</strong>bida<strong>men</strong>te asociados ele<strong>men</strong>tos que <strong>de</strong>be<strong>rí</strong>an permanecer<br />
sep<strong>ar</strong>ados e in<strong>de</strong>pen<strong>di</strong>entes (y por eso se estu<strong>di</strong>an en re<strong>la</strong><strong>ción</strong> con los <strong>di</strong>versos<br />
<strong>ar</strong><strong>gu</strong><strong>men</strong>tos <strong>de</strong> en<strong>la</strong>ce o asocia<strong>ción</strong>), “<strong>la</strong> <strong>di</strong>socia<strong>ción</strong> presupone <strong>la</strong><br />
unidad primitiva <strong>de</strong> dos ele<strong>men</strong>tos confun<strong>di</strong>dos en el seno <strong>de</strong> una misma<br />
concep<strong>ción</strong>, <strong>de</strong>signados por una misma no<strong>ción</strong>”; con <strong>la</strong> <strong>di</strong>socia<strong>ción</strong> “ya<br />
no se tra<strong>ta</strong> <strong>de</strong> romper los hilos que en<strong>la</strong>zan dos ele<strong>men</strong>tos ais<strong>la</strong>dos, sino<br />
<strong>de</strong> mo<strong>di</strong>fic<strong>ar</strong> su propia estructura” (Perelman y Olbrecht-Tyte<strong>ca</strong>, 1989, p.<br />
628). Así, <strong>la</strong> <strong>di</strong>socia<strong>ción</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong>s nociones consiste en una transforma<strong>ción</strong><br />
“provo<strong>ca</strong>da siempre por el <strong>de</strong>seo <strong>de</strong> suprimir una incompatibilidad, nacida<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> confron<strong>ta</strong><strong>ción</strong> <strong>de</strong> una tesis con otras, ya se trate <strong>de</strong> normas, hechos<br />
o verda<strong>de</strong>s” (ibi<strong>de</strong>m, p. 629). Un ejemplo <strong>de</strong> utiliza<strong>ción</strong> <strong>de</strong> un <strong>ar</strong><strong>gu</strong><strong>men</strong>to<br />
<strong>de</strong> <strong>di</strong>socia<strong>ción</strong> lo constituye <strong>la</strong> introduc<strong>ción</strong> por un <strong>ju</strong>ris<strong>ta</strong> <strong>de</strong> una<br />
<strong>di</strong>stin<strong>ción</strong> <strong>di</strong>rigida a concili<strong>ar</strong> normas que <strong>de</strong> otra forma se<strong>rí</strong>an incompati-