LAS RAZONES DEL DERECHO Teo rías de la ar gu men ta ción ju rí di ca
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>LAS</strong> <strong>RAZONES</strong> <strong>DEL</strong> <strong>DERECHO</strong> 201<br />
<strong>de</strong>l <strong>di</strong>scurso práctico general <strong>la</strong> perspectiva <strong>de</strong> Alexy es inequívo<strong>ca</strong><strong>men</strong>te<br />
normativa, cuando pasa al <strong>di</strong>scurso <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong>co se vuelve esencial<strong>men</strong>te <strong>de</strong>scriptiva:<br />
<strong>la</strong>s reg<strong>la</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong> razón <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong> propues<strong>ta</strong>s por Alexy no son otra<br />
cosa que <strong>la</strong>s reg<strong>la</strong>s tra<strong>di</strong>cionales <strong>de</strong>l método <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong>co (cfr. Gianformaggio,<br />
1984, pp. 495-496). Tanto es así, que Tugendhat ha po<strong>di</strong>do escribir que,<br />
<strong>de</strong> acuerdo con Alexy, p<strong>ar</strong>ece<strong>rí</strong>a como que el nuestro fuese “el mejor <strong>de</strong><br />
todos los mundos <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong>cos imaginables” (Tugendhat, 1980, p. 4).<br />
En se<strong>gu</strong>ndo lug<strong>ar</strong> (y esto va muy unido a <strong>la</strong> anterior consi<strong>de</strong>ra<strong>ción</strong>), en<br />
o<strong>ca</strong>siones da <strong>la</strong> impresión <strong>de</strong> que Alexy i<strong>de</strong>aliza al<strong>gu</strong>nas <strong>de</strong> <strong>la</strong>s instituciones<br />
centrales <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho mo<strong>de</strong>rno. Es<strong>ta</strong> actitud es especial<strong>men</strong>te manifies<strong>ta</strong><br />
en re<strong>la</strong><strong>ción</strong> con <strong>la</strong> dogmáti<strong>ca</strong> <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong>, que él tien<strong>de</strong> a present<strong>ar</strong> más<br />
que como una ins<strong>ta</strong>ncia que opera <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> los límites <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho positivo,<br />
como <strong>la</strong> que m<strong>ar</strong><strong>ca</strong> los límites a éste. Y <strong>ta</strong>mbién en re<strong>la</strong><strong>ción</strong> con el<br />
proceso. Como ha escrito —a propósito <strong>de</strong> es<strong>ta</strong> última cuestión— Gianformaggio:<br />
“Me<strong>di</strong>ante <strong>la</strong> vincu<strong>la</strong><strong>ción</strong> que Alexy opera entre proceso y<br />
<strong>di</strong>scurso, no es ya que el <strong>di</strong>scurso pier<strong>de</strong> los requisitos fijados por el autor<br />
prece<strong>de</strong>nte<strong>men</strong>te, 46 sino que el proceso asume conno<strong>ta</strong>ciones positivas<br />
que en el uso corriente no compor<strong>ta</strong>” (Gianformaggio, 1984, p. 503).<br />
En tercer lug<strong>ar</strong> —y como hemos visto que ocur<strong>rí</strong>a <strong>ta</strong>mbién con Mac-<br />
Cormick—, Alexy elu<strong>de</strong> más bien p<strong>la</strong>nte<strong>ar</strong>se <strong>la</strong> cuestión <strong>de</strong> qué signifi<strong>ca</strong><br />
<strong>ar</strong><strong>gu</strong><strong>men</strong>t<strong>ar</strong> <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong><strong>men</strong>te a p<strong>ar</strong>tir <strong>de</strong> normas que se consi<strong>de</strong>ran in<strong>ju</strong>s<strong>ta</strong>s.<br />
Al i<strong>gu</strong>al que MacCormick, él p<strong>ar</strong>te <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>di</strong>stin<strong>ción</strong> entre <strong>ca</strong>sos fáciles y<br />
<strong>ca</strong>sos <strong>di</strong>fíciles y acep<strong>ta</strong> que, en re<strong>la</strong><strong>ción</strong> con estos últimos, no existe una<br />
úni<strong>ca</strong> respues<strong>ta</strong> correc<strong>ta</strong>. Pero lo que no p<strong>ar</strong>ece tom<strong>ar</strong> en consi<strong>de</strong>ra<strong>ción</strong><br />
—como antes anticipé— es <strong>la</strong> posible existencia <strong>de</strong> <strong>ca</strong>sos —a los que<br />
quizás se pod<strong>rí</strong>a l<strong>la</strong>m<strong>ar</strong> <strong>ca</strong>sos trágicos (cfr. Atienza, 1989a)— en los que no<br />
existe nin<strong>gu</strong>na respues<strong>ta</strong> correc<strong>ta</strong>, esto es, <strong>ca</strong>sos <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong>cos que no pue<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong>ci<strong>di</strong>rse si no es vulnerando el or<strong>de</strong>namiento <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong>co.<br />
Final<strong>men</strong>te, <strong>la</strong> tesis <strong>de</strong> Alexy <strong>de</strong> que existe una conexión conceptual<br />
neces<strong>ar</strong>ia entre el <strong>de</strong>recho y <strong>la</strong> moral se pres<strong>ta</strong> <strong>ta</strong>mbién a una utiliza<strong>ción</strong><br />
i<strong>de</strong>ológi<strong>ca</strong> en el si<strong>gu</strong>iente sentido. Según Alexy (1989b y 1990), es<strong>ta</strong> conexión<br />
tiene un c<strong>ar</strong>ácter <strong>de</strong>finicional en re<strong>la</strong><strong>ción</strong> con el sistema <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong>co<br />
tomado como un todo, lo que quiere <strong>de</strong>cir que un or<strong>de</strong>n social sin sentido<br />
(su único propósito es ase<strong>gu</strong>r<strong>ar</strong> <strong>la</strong> explo<strong>ta</strong><strong>ción</strong> <strong>de</strong> los gobernantes —rulers—)<br />
no se<strong>rí</strong>a un or<strong>de</strong>n <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong>co; se trat<strong>ar</strong>ía, sin emb<strong>ar</strong>go, <strong>de</strong> un sistema<br />
<strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong>co —por muy in<strong>ju</strong>sto que fuera— si quienes es<strong>ta</strong>blecen <strong>la</strong>s normas<br />
46 Gianformaggio se refiere a <strong>la</strong> c<strong>rí</strong>ti<strong>ca</strong> que Rottleuthner (1979) <strong>di</strong>rige a Alexy.