07.10.2014 Views

LAS RAZONES DEL DERECHO Teo rías de la ar gu men ta ción ju rí di ca

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

194 MANUEL ATIENZA<br />

<strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l m<strong>ar</strong>co que fija el <strong>de</strong>recho positivo (incluyendo aquí los prece<strong>de</strong>ntes<br />

<strong>ju</strong><strong>di</strong>ciales). Se pue<strong>de</strong> acept<strong>ar</strong> sin más que <strong>la</strong> existencia <strong>de</strong> normas<br />

<strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong>s que <strong>ca</strong>lifi<strong>ca</strong>n como obligatorio un compor<strong>ta</strong>miento <strong>di</strong>scursiva<strong>men</strong>te<br />

posible no sólo no contraviene <strong>la</strong> racionalidad prácti<strong>ca</strong>, sino que es<br />

una exigencia <strong>de</strong> <strong>la</strong> misma; pero el problema surge en re<strong>la</strong><strong>ción</strong> con <strong>la</strong>s<br />

normas <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong>s in<strong>ju</strong>s<strong>ta</strong>s, esto es, <strong>la</strong>s que obligan o permi<strong>ta</strong>n llev<strong>ar</strong> a <strong>ca</strong>bo<br />

acciones <strong>di</strong>scursiva<strong>men</strong>te imposibles, o prohiben acciones <strong>di</strong>scursiva<strong>men</strong>te<br />

obligatorias. ¿Si<strong>gu</strong>e siendo <strong>la</strong> <strong>ar</strong><strong>gu</strong><strong>men</strong><strong>ta</strong><strong>ción</strong> <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong> un ejemplo<br />

<strong>de</strong> racionalidad <strong>di</strong>scursiva cuando hay que aplic<strong>ar</strong> una norma c<strong>la</strong>ra<strong>men</strong>te<br />

irracional o in<strong>ju</strong>s<strong>ta</strong>? 43 Alexy (1989a, pp. 315-317) piensa que incluso en<br />

es<strong>ta</strong> circuns<strong>ta</strong>ncia no se <strong>de</strong>struye <strong>la</strong> tesis <strong>de</strong>l <strong>ca</strong>so especial. Su <strong>ar</strong><strong>gu</strong><strong>men</strong>to<br />

funda<strong>men</strong><strong>ta</strong>l p<strong>ar</strong>a ello es que en <strong>la</strong> pretensión <strong>de</strong> correc<strong>ción</strong> que se p<strong>la</strong>ntea<br />

con <strong>la</strong>s <strong>de</strong>cisiones <strong>ju</strong><strong>di</strong>ciales hay que <strong>di</strong>stin<strong>gu</strong>ir dos aspectos. El primer<br />

aspecto se refiere a que <strong>la</strong> <strong>de</strong>cisión se funda<strong>men</strong><strong>ta</strong> correc<strong>ta</strong><strong>men</strong>te en<br />

el m<strong>ar</strong>co <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong>co válido. El se<strong>gu</strong>ndo aspecto, sin emb<strong>ar</strong>go,<br />

apun<strong>ta</strong> a que el <strong>de</strong>recho válido sea racional o <strong>ju</strong>sto. “Una <strong>de</strong>cisión <strong>ju</strong><strong>di</strong>cial<br />

que apli<strong>ca</strong> correc<strong>ta</strong><strong>men</strong>te una ley irracional o in<strong>ju</strong>s<strong>ta</strong> no satisface, por<br />

<strong>ta</strong>nto, en todos sus aspectos, <strong>la</strong> pretensión <strong>de</strong> correc<strong>ción</strong> p<strong>la</strong>nteada con<br />

el<strong>la</strong>” (ibi<strong>de</strong>m, p. 316). Un fallo como: “Se con<strong>de</strong>na al señor N, en base a<br />

una ley in<strong>ju</strong>s<strong>ta</strong>, a <strong>di</strong>ez años <strong>de</strong> priva<strong>ción</strong> <strong>de</strong> liber<strong>ta</strong>d”, no es una <strong>de</strong>cisión<br />

perfec<strong>ta</strong> <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong><strong>men</strong>te, sino que pa<strong>de</strong>ce <strong>de</strong> un <strong>de</strong>fecto: en él se niega el<br />

se<strong>gu</strong>ndo aspecto <strong>de</strong> <strong>la</strong> pretensión <strong>de</strong> correc<strong>ción</strong>.<br />

Ahora bien, lo que yo no veo es que con ello Alexy esté <strong>ar</strong><strong>gu</strong><strong>men</strong><strong>ta</strong>ndo<br />

a favor <strong>de</strong> <strong>la</strong> tesis <strong>de</strong>l <strong>ca</strong>so especial. Él afirma que <strong>ta</strong>mpoco en este <strong>ca</strong>so<br />

se rompe <strong>la</strong> conexión entre <strong>la</strong> racionalidad <strong>di</strong>scursiva y el <strong>de</strong>recho, porque,<br />

aunque <strong>la</strong> racionalidad <strong>di</strong>scursiva no pueda ya <strong>de</strong>termin<strong>ar</strong> el contenido<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>cisión, “conforma <strong>la</strong> razón p<strong>ar</strong>a su incorrec<strong>ción</strong> y <strong>la</strong> me<strong>di</strong>da<br />

p<strong>ar</strong>a su c<strong>rí</strong>ti<strong>ca</strong>” (ibi<strong>de</strong>m, p. 317). Pero lo que no p<strong>ar</strong>ece tener en cuen<strong>ta</strong> es<br />

que afirm<strong>ar</strong> que <strong>la</strong> <strong>ar</strong><strong>gu</strong><strong>men</strong><strong>ta</strong><strong>ción</strong> <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong> es un supuesto <strong>de</strong> <strong>ar</strong><strong>gu</strong><strong>men</strong><strong>ta</strong><strong>ción</strong><br />

prácti<strong>ca</strong> racional y sostener que <strong>la</strong> racionalidad <strong>di</strong>scursiva ofrece un<br />

mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el cual se pue<strong>de</strong> valor<strong>ar</strong> el <strong>de</strong>recho —o <strong>la</strong> <strong>ar</strong><strong>gu</strong><strong>men</strong><strong>ta</strong><strong>ción</strong><br />

<strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong>— son dos cosas <strong>di</strong>stin<strong>ta</strong>s. Si <strong>la</strong> tesis <strong>de</strong> Alexy se reduce a lo se<strong>gu</strong>ndo,<br />

su contenido se<strong>rí</strong>a más bien trivial. Y si se interpre<strong>ta</strong> en el primer<br />

43 El problema, natural<strong>men</strong>te, se p<strong>la</strong>ntea <strong>ta</strong>mbién en re<strong>la</strong><strong>ción</strong> con <strong>la</strong> dogmáti<strong>ca</strong>, puesto que una<br />

<strong>de</strong> sus funciones centrales es <strong>la</strong> <strong>de</strong> suministr<strong>ar</strong> a los <strong>ju</strong>eces criterios que estos han <strong>de</strong> us<strong>ar</strong> en <strong>la</strong> prácti<strong>ca</strong>.<br />

La mayor <strong>di</strong>s<strong>ta</strong>ncia <strong>de</strong>l dogmático no signifi<strong>ca</strong> que él no haya <strong>de</strong> adopt<strong>ar</strong> <strong>ta</strong>mbién una actitud<br />

comprometida en re<strong>la</strong><strong>ción</strong> con <strong>la</strong>s normas; el suyo se<strong>rí</strong>a <strong>ta</strong>mbién un punto <strong>de</strong> vis<strong>ta</strong> interno frente a <strong>la</strong>s<br />

normas, aunque su grado <strong>de</strong> compromiso sea <strong>de</strong> <strong>men</strong>or intensidad que el <strong>de</strong>l <strong>ju</strong>ez.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!