07.10.2014 Views

LAS RAZONES DEL DERECHO Teo rías de la ar gu men ta ción ju rí di ca

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>LAS</strong> <strong>RAZONES</strong> <strong>DEL</strong> <strong>DERECHO</strong> 27<br />

zonamientos o <strong>ar</strong><strong>gu</strong><strong>men</strong><strong>ta</strong>ciones <strong>de</strong> los <strong>ju</strong>ris<strong>ta</strong>s teóricos o prácticos. Natural<strong>men</strong>te,<br />

estos dos <strong>ca</strong>mpos <strong>de</strong> estu<strong>di</strong>o no pue<strong>de</strong>n sep<strong>ar</strong><strong>ar</strong>se <strong>de</strong> manera <strong>ta</strong>jante:<br />

por ejemplo, <strong>la</strong> construc<strong>ción</strong> <strong>de</strong>l silogismo <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong>co no pue<strong>de</strong> hacerse<br />

<strong>de</strong> espaldas al análisis lógico <strong>de</strong> <strong>la</strong>s normas <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong>s, puesto que<br />

—como hemos visto— una <strong>de</strong> <strong>la</strong>s premisas y <strong>la</strong> conclusión <strong>de</strong>l mismo<br />

son normas; y cuando <strong>di</strong>scutimos <strong>la</strong> cuestión <strong>de</strong> si <strong>la</strong> lógi<strong>ca</strong> se apli<strong>ca</strong> o no<br />

a <strong>la</strong>s normas, surgió el problema <strong>de</strong> <strong>la</strong>s contra<strong>di</strong>cciones entre normas, lo<br />

que es un problema típico <strong>de</strong> <strong>la</strong> lógi<strong>ca</strong> <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho o —como hoy se suele<br />

ser más bien <strong>de</strong>nomin<strong>ar</strong>— <strong>de</strong> <strong>la</strong> lógi<strong>ca</strong> <strong>de</strong>ónti<strong>ca</strong> o <strong>de</strong> <strong>la</strong>s normas.<br />

El análisis lógico <strong>de</strong> los razonamientos <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong>cos —<strong>la</strong> lógi<strong>ca</strong> <strong>de</strong> los <strong>ju</strong>ris<strong>ta</strong>s—<br />

es un <strong>ca</strong>mpo <strong>de</strong> estu<strong>di</strong>o tra<strong>di</strong>cional <strong>de</strong> <strong>la</strong> teo<strong>rí</strong>a <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho. Sin<br />

emb<strong>ar</strong>go, <strong>la</strong> autoriza<strong>ción</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> lógi<strong>ca</strong> formal mo<strong>de</strong>rna, esto es, <strong>de</strong> <strong>la</strong> lógi<strong>ca</strong><br />

matemáti<strong>ca</strong> o lógi<strong>ca</strong> simbóli<strong>ca</strong> p<strong>ar</strong>a estos propósitos es algo que ha tenido<br />

lug<strong>ar</strong> bási<strong>ca</strong><strong>men</strong>te a p<strong>ar</strong>tir <strong>de</strong> <strong>la</strong> se<strong>gu</strong>nda <strong>gu</strong>erra mun<strong>di</strong>al. La obra<br />

que suele consi<strong>de</strong>r<strong>ar</strong>se como pionera es <strong>la</strong> Juristische Logik <strong>de</strong> Ulrich<br />

Klug, cuya primera e<strong>di</strong><strong>ción</strong> da<strong>ta</strong> <strong>de</strong> 1951, si bien —como el autor expli<strong>ca</strong><br />

en el prólogo— su concep<strong>ción</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> lógi<strong>ca</strong> <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong> es<strong>ta</strong>ba ya e<strong>la</strong>borada<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> 1939. 13 Klug p<strong>ar</strong>te <strong>de</strong> una concep<strong>ción</strong> <strong>de</strong> lógi<strong>ca</strong> general como “teo<strong>rí</strong>a<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> consecuencia lógi<strong>ca</strong>” (p. 2), lo que le permite <strong>di</strong>stin<strong>gu</strong>ir entre<br />

<strong>ar</strong><strong>gu</strong><strong>men</strong>tos válidos y no válidos <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el punto <strong>de</strong> vis<strong>ta</strong> lógico-formal. La<br />

lógi<strong>ca</strong> <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong> se<strong>rí</strong>a una p<strong>ar</strong>te especial <strong>de</strong> esa lógi<strong>ca</strong> general, o sea, “<strong>la</strong><br />

teo<strong>rí</strong>a <strong>de</strong> <strong>la</strong>s reg<strong>la</strong>s lógico-formales que llegan a emple<strong>ar</strong>se en <strong>la</strong> apli<strong>ca</strong><strong>ción</strong><br />

<strong>de</strong>l Derecho” (p. 8). Y aquí, a su vez, <strong>di</strong>stin<strong>gu</strong>e entre <strong>la</strong> forma bási<strong>ca</strong><br />

<strong>de</strong>l razonamiento <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong>co —lo que hemos l<strong>la</strong>mado el silogismo <strong>ju</strong><strong>di</strong>cial<br />

o <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong>co—, que, en su opinión, se<strong>rí</strong>a una apli<strong>ca</strong><strong>ción</strong> al <strong>ca</strong>mpo <strong>de</strong>l<br />

<strong>de</strong>recho <strong>de</strong>l silogismo tra<strong>di</strong>cional modus b<strong>ar</strong>b<strong>ar</strong>a; y los <strong>ar</strong><strong>gu</strong><strong>men</strong>tos especiales<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> lógi<strong>ca</strong> <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong>. En es<strong>ta</strong> última <strong>ca</strong>tego<strong>rí</strong>a incluye el razonamiento<br />

por analogía (o a simili), el razonamiento e contr<strong>ar</strong>io, los <strong>ar</strong><strong>gu</strong><strong>men</strong>tos<br />

a fortiori (a maiore ad minus y a minori ad maius), el<br />

<strong>ar</strong><strong>gu</strong><strong>men</strong>tum ad absurdum y los <strong>ar</strong><strong>gu</strong><strong>men</strong>tos interpre<strong>ta</strong>tivos. Estos últimos<br />

son los que sirven p<strong>ar</strong>a es<strong>ta</strong>blecer <strong>la</strong>s premisas <strong>de</strong> los razonamientos <strong>de</strong>ductivos<br />

—se<strong>rí</strong>an los me<strong>di</strong>os p<strong>ar</strong>a lo que hemos l<strong>la</strong>mado <strong>ju</strong>stifi<strong>ca</strong><strong>ción</strong> externa—<br />

y no forman p<strong>ar</strong>te propia<strong>men</strong>te <strong>de</strong> <strong>la</strong> lógi<strong>ca</strong> <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong><strong>ca</strong>: son “principios<br />

p<strong>ar</strong>a <strong>la</strong> interpre<strong>ta</strong><strong>ción</strong>, no problemas lógico-<strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong>cos” (p. 197).<br />

13 En esa fecha, Klug había presen<strong>ta</strong>do su trabajo como habili<strong>ta</strong><strong>ción</strong> en <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong> Berlín,<br />

pero es<strong>ta</strong> institu<strong>ción</strong> no lo aceptó entonces por razones políti<strong>ca</strong>s (cfr. Klug, 1990, prólogo a <strong>la</strong> 4a.<br />

e<strong>di</strong><strong>ción</strong>).

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!