07.10.2014 Views

LAS RAZONES DEL DERECHO Teo rías de la ar gu men ta ción ju rí di ca

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>LAS</strong> <strong>RAZONES</strong> <strong>DEL</strong> <strong>DERECHO</strong> 177<br />

1. C<strong>rí</strong>ti<strong>ca</strong>s a <strong>la</strong> teo<strong>rí</strong>a <strong>de</strong>l <strong>di</strong>scurso en general<br />

Con respecto al primer tipo <strong>de</strong> c<strong>rí</strong>ti<strong>ca</strong>s, al<strong>gu</strong>nas <strong>de</strong> el<strong>la</strong>s —y a <strong>la</strong>s que<br />

Alexy pres<strong>ta</strong> consi<strong>de</strong>rable aten<strong>ción</strong>— se <strong>di</strong>rigen a poner en entre<strong>di</strong>cho <strong>la</strong><br />

apli<strong>ca</strong>bilidad o utilidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> teo<strong>rí</strong>a. No me ocup<strong>ar</strong>é aquí, sin emb<strong>ar</strong>go, <strong>de</strong><br />

es<strong>ta</strong> cuestión, en p<strong>ar</strong>te porque ya ha sido tra<strong>ta</strong>da anterior<strong>men</strong>te al mostr<strong>ar</strong><br />

los límites que Alexy traza <strong>de</strong>l proce<strong>di</strong>miento <strong>di</strong>scursivo, y en p<strong>ar</strong>te porque<br />

lo que me interesa bási<strong>ca</strong><strong>men</strong>te no es <strong>ta</strong>nto <strong>la</strong> utilidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> teo<strong>rí</strong>a <strong>de</strong>l<br />

<strong>di</strong>scurso en general, sino <strong>la</strong> <strong>de</strong>l <strong>di</strong>scurso <strong>ju</strong><strong>rí</strong><strong>di</strong>co en p<strong>ar</strong>ticu<strong>la</strong>r, y es<strong>ta</strong> es<br />

una cuestión que consi<strong>de</strong>r<strong>ar</strong>é <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l se<strong>gu</strong>ndo grupo <strong>de</strong> c<strong>rí</strong>ti<strong>ca</strong>s. Ahora<br />

me ocup<strong>ar</strong>é <strong>de</strong> cuatro perspectivas c<strong>rí</strong>ti<strong>ca</strong>s <strong>di</strong>rigidas contra <strong>la</strong> teo<strong>rí</strong>a <strong>de</strong>l<br />

<strong>di</strong>scurso, <strong>la</strong>s cuales se refieren, respectiva<strong>men</strong>te: a <strong>la</strong> i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> que <strong>la</strong> verdad<br />

o <strong>la</strong> correc<strong>ción</strong> <strong>de</strong> los enunciados sea algo por es<strong>ta</strong>blecer en un proce<strong>di</strong>miento<br />

—el <strong>de</strong>l <strong>di</strong>scurso racional—; a <strong>la</strong> i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> que <strong>la</strong> funda<strong>men</strong><strong>ta</strong><strong>ción</strong><br />

<strong>de</strong> enunciados teóricos y —sobre todo— prácticos implique esencial<strong>men</strong>te<br />

un proceso comuni<strong>ca</strong>tivo o <strong>di</strong>alógico; al énfasis que <strong>la</strong> concep<strong>ción</strong> <strong>di</strong>scursiva<br />

pone en <strong>la</strong> no<strong>ción</strong> <strong>de</strong> consenso; y a <strong>la</strong> funda<strong>men</strong><strong>ta</strong><strong>ción</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong>s reg<strong>la</strong>s<br />

<strong>de</strong>l <strong>di</strong>scurso racional.<br />

A. Sobre el c<strong>ar</strong>ácter proce<strong>di</strong><strong>men</strong><strong>ta</strong>l <strong>de</strong> <strong>la</strong> teo<strong>rí</strong>a <strong>de</strong> <strong>la</strong> verdad o <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

correc<strong>ción</strong><br />

Weinberger —entre otros— ha obje<strong>ta</strong>do a <strong>la</strong> concep<strong>ción</strong> <strong>de</strong> Alexy y <strong>de</strong><br />

Habermas que el proce<strong>di</strong>miento <strong>di</strong>scursivo no pue<strong>de</strong> constituir el criterio<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> verdad o correc<strong>ción</strong> <strong>de</strong> los enunciados (cfr. Weinberger, 1983). 27 En<br />

su opinión, el <strong>di</strong>scurso <strong>ju</strong>ega un papel impor<strong>ta</strong>nte en el contexto <strong>de</strong>l <strong>de</strong>scubrimiento,<br />

pero en el contexto <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>ju</strong>stifi<strong>ca</strong><strong>ción</strong>, lo que cuen<strong>ta</strong> no son<br />

<strong>la</strong>s opiniones subjetivas <strong>de</strong> los p<strong>ar</strong>ticipantes en una <strong>di</strong>scusión, sino <strong>la</strong> verdad<br />

objetiva; no el que sean razones acep<strong>ta</strong>das por consenso (el consenso<br />

pu<strong>de</strong> ser el resul<strong>ta</strong>do, pero no <strong>la</strong> <strong>ca</strong>usa <strong>de</strong> que una teo<strong>rí</strong>a esté <strong>ju</strong>stifi<strong>ca</strong>da),<br />

sino el que se trate <strong>de</strong> “buenas razones”. 28 La ra<strong>di</strong><strong>ca</strong>lidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> c<strong>rí</strong>ti<strong>ca</strong> <strong>de</strong><br />

Weinberger se basa, en <strong>de</strong>finitiva, en una concep<strong>ción</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> racionalidad<br />

que <strong>di</strong>fiere ra<strong>di</strong><strong>ca</strong>l<strong>men</strong>te <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong> Alexy: “P<strong>ar</strong>a mí, <strong>la</strong> racionalidad es el<br />

27 La c<strong>rí</strong>ti<strong>ca</strong> <strong>de</strong> Weinberger, suma<strong>men</strong>te por<strong>men</strong>orizada, se refiere al <strong>ar</strong>tículo con<strong>ju</strong>nto <strong>de</strong> A<strong>ar</strong>nio-Alexy-Peczenik<br />

(1981) cfr. <strong>ta</strong>mbién Summers, 1983.<br />

28 Weinberger criti<strong>ca</strong>, a este respecto, a Alexy, por no haber <strong>di</strong>stin<strong>gu</strong>ido entre <strong>ju</strong>stifi<strong>ca</strong><strong>ción</strong> (Reachtsferti<strong>gu</strong>ng),<br />

que impli<strong>ca</strong> una <strong>di</strong><strong>men</strong>sión subjetiva, y funda<strong>men</strong><strong>ta</strong><strong>ción</strong> (Begründung) que tend<strong>rí</strong>a un<br />

sentido objetivo. De hecho, Alexy (1978a, p. 52, no<strong>ta</strong> 3) afirma utiliz<strong>ar</strong> estos dos términos como<br />

sinónimos.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!