62377

I. ATALA: 5. TEORIA JURIDIKO KRITIKO LATINOAMERIKARRA
Orain artean bai zuzenbidearen sorkuntzak eta bai teoria juridikoak ere, beste metodologia bat
jarraitu dute. Gaur esan genezake, zuzenbidea mugimendu sozialetatik ere sortzen dela. Hala
ere, ez dute autore guztiek honela ikusten eta onartzen esan berri duguna. Gizartea
mendebaldeko modernitatearen paradigmak arautzen du eta beharrezkoa da berau ezagutzea.
Latinoamerikako zuzenbidearen gaineko ikerketa kritikoa lantzen duen arloa, dagoeneko ari da
programa zehatz baten baitan lanean: zuzenbidea oinarrizko fenomeno sozialtzat hartzen dute
batzuk; baztertzailea eta injustua den dominazio politikoa artikulatzeko tresna gisa (sistema
politikoaren ahuleziak konpentsatzeko balio duena) 111 . Besteak berriz, zuzenbidea
emantzipazio tresna gisa ikusten dute. Bi kasutan zuzenbidearen instrumentalizazioaz ari gara
eta honek eskatzen du zuzenbidearen definizio klasikoaren berplanteamendua egitea.
Zuzenbide eskoletatik fisolofiak alde egin du eta filosofia eskoletan ez dira zuzenbidearen
oinarriak irakasten 112 .
Zuzenbidearen sekularizazioa gaur egungo gizarteak konpondu barik duen arazoa da. Sintoma
nagusia da: arau juridikoaren eraginkortasuna koerzioan (hertsatzean) oinarritzea.
Zuzenbidearen sekularizazioan, -gizartean bizi den eta bortxa (hertsa) eta hegemoniaren arteko
gatazkari jarraipena ematen dion- norbanakoaren askatasunaren hegemonia edo egikaritzarik
ez da sumatzen. Zuzenbidea botereak sortu duen araua da eta horregatik, norbanakoaren
askatasunaren autoerrealizazioa, -Latinoamerikar herrialde askotan- ez da posible ematea
gizartearen barnean.
5.2. PARADIGMA JURIDIKOAK, GAURKO MARKO TEORIKOAK
Zein izan dira azken bi mendetako paradigma juridikoak? Hona esanguratsuenak: legearen
literalitatea (exégesiseko Eskola), jarduera judizialaren egiaztatzea (Noruegako Eskola),
zuzenbidearen kontzeptualizazio logikoa, interesen ikerkuntza (Von Ihering), zientzia juridiko
normatibista (Kelsen eta Eskola positibista), ikerkuntza soziologiko funtzionala (Parson, Cohen
eta Pound), dogmatika juridikoa (Kantorowicz, Bobbio, Ross), zuzenbidearen ikerkuntza librea
111 Mauricio, GARCÍA VILLEGAS, y Cesar A RODRÍGUEZ, Derecho y sociedad en América Latina.
Bogotá, ILSA, 2003.
112 Jürgen HABERMAS, Faktiziet und Geltung. Franfurt am Main. Suhrkamp. 1997
140