62377

I. ATALA: 2. EUSKAL KOOPERATIBISMOA
Lehenengo kooperatiba sozialistak Bilbon sortu ziren, hau Euskal sozialismoaren nukleotzat
hartzen zen. Euskal Herrian sortu zen kooperatibarik garrantzitsuena, Cooperativa Socialista
Bilbaína (Bilbon, 1903an sortua), bertan baitzegoen 5 . Denborarekin Gipuzkoan ere poliki-poliki
sortzen hasiko dira mota hauetako kooperatibak.
Kasu honetan, kooperatiba sozialistak ez ziren bakarrik kontsumokoak izango. Euskal
sozialistak gogor borrokatuko baitute kooperatibismo industrialaren alde ere. Lehenengo
kooperatiba sozialista industrialak Eibarren sortuko dira, tradizio handiko industri gune bezala
kontsideratua baitzegoen. Lehenengotarikoa Danok-Bat kooperatiba sozialista industriala izan
zen, bertan eskopetak produzitzen zituzten. 1920ko urrian Alfa sortu zen. Hasiera batean
armak produzituko dituzte, baina gero josteko makinak egitera pasatuko dira. Kooperatibismo
nazionalistarekin konparatuz, errepublika garaia ez zen oso momentu ona izan kooperatibismo
sozialistarentzat, garai horretan Euskal Herrian kooperatiba bakarra, Pablo Iglesias
kooperatiba, (Barakaldon, 1933an sortua) sortu baitzen.
Kooperatibismo sozialistaren etorkizuna Euskal Herrian zegoela garbi zegoen, Bilbok jarraitzen
baitzuen, kooperatibismo sozialistaren nukleo izaten.
2.1.2. Kooperatiba motak eta esperientziak Euskal Herrian 1884-1936
Euskal Herriko kooperatibismoaren ezaugarri garrantzitsuenak lau dira: berantiarra, dinamikoa
eta aldakorra eta poliedrikoa.
Berantiarra da, lehenengo euskal kooperatiba 1884an sortu zelako. Espainiako lehen
kooperatiba baino ia lau hamarkada beranduago. Dinamikoa da, kooperatiba mota, kooperatiba
kopuruan, bazkide kopuruan, garapenean… oso maila altua azaltzen zuelako Estatuko
kooperatibismoaren mugimenduaren alboan. 1884-1936 bitartean 671 kooperatiba eratu ziren
Euskal Herrian. Gaur egun datuak aldatu badira ere, Euskal Herria Kataluniarekin batera
Estatuko kooperatiben ranking-aren buruan aurkitzen da. Eta aldakorra eta poliedrikoa da,
5 ARRIETA, L; BARANDIARAN, M; MUJIKA, A; RODRÍGUEZ RANZ, JA. El Movimiento Cooperativo en
Euskadi, 1884-1936. SABINO ARANA Elkargoa.
20