62377

I. ATALA: 2. EUSKAL KOOPERATIBISMOA
kooperatiba bakoitzaren kapital sozialaren %25arekin abalatu (bermatu) zituzten Lan
Aurrezkiak egiten zituen operazioak.
Euskadiko Kutxaren garapen ekonomikoak Kooperatiba Taldearen (Complejo Cooperativo)
kohesioa ere ekarri zuen. Aurretik formula hau martxan bazen ere, formalki 1976ko uztailean
onartu zen.
Gizarte proiektu bat aurrera ateratzeko ezinbestekoa jotzen zuen Arizmendiarrietak
kanpoarekiko irekita egotea eta uneoro ikasten jardutea. Kooperatibak horretara bultzatu zituen
behin eta berriz. Ideia horretan oinarrituz sustatu zituen ikerkuntza zentroak. Dena den, ezin
izan zuen bere ideia martxan ikusi, Ikerlan, kooperatiben lehen ikerketa zentroa, bere
heriotzaren ondoren sortu baitzen.
1966tik aurrera Eskolak berezko ikerkuntza zentro baten beharraz jabetuta, lehendabiziko
ikerketak sustatzen hasiko da. 1968an Ikerkuntza departamentua sortu zen, eskolako
irakasleek osatzen zutena, Ikerlan. 1982az geroztik Ikerlan Ikerkuntza arloko bigarren mailako
kooperatiba moduan jardun du; gaur egun Europa mailako ikerkuntza enpresa onenen artean
dago.
Kontsumo-kooperatiben formula ere laster bildu zen Arrasateko kooperatiba mugimendura.
1958. urtean, San José Kontsumo Kooperatiba martxan jarri zuten Arrasaten, industri
kooperatibak lanarekin egiten zuten moduan, kontsumoa ere kooperatibizatu nahian. Honen
atzetik beste kontsumo kooperatibak sortuz joango dira: “La Gernikesa”, “La Zornozana”, …
Hasierako kontsumo kooperatiba horiek izaera lokalekoak ziren, eta kontsumitzaileen aldetik
kontrol handia zegoen: kontsumitzaileek aukeratzen zituzten Kontseilu Errektoreko ordezkariak.
Urteekin Deba Garaiko kontsumo kooperatibak elkartzen joango dira, 1969an Comerco taldea
osatuz, hurrengo urtean Eroski izena hartu zuen kooperatiba. 9 Kooperatiben elkartzetik
jaiotako Eroski, sektore berri batean sartzea suposatzeaz gain eraberritze eta malgutasun
handia eskatu zuen, isolatutako eta norabide zehatzik gabeko enpresa ezberdinak elkartzea eta
aurrera ateratzea ez baitzen izan lan erreza. Urteekin ordea guzti horretarako gaitasuna
erakutsi egin du, MCCren baitan pisu handiko enpresa bihurtu arte. Banaketa enpresa denez,
beren erosketa ahalmena handitu nahian, penintsulako beste banaketa zentro batzuekin
elkartzen joan dira, eta gaur egun Estatu osoan zabaldu du salmenta puntuen sarea. Egun
estatu mailako banaketa talderik handiena da.
70. hamarkadan Espainiar estatuak erregimen frankistaren gainbehera eta amaiera bizi izan
zituen. 1975ko Franco jeneralaren heriotza mugarri izango zen, bere aldekoen indarrak
ahultzen hasi ziren eta oposizioak bultzada bat hartuko zuen.
32