62377

I. ATALA: 2. EUSKAL KOOPERATIBISMOA
Lehen saiakera ez zen azkena izango. Azkenean eta beste bide batzuetatik lortzerik izan ez
zutenez. Gasteizen salgai zegoen enpresa bat erosi zuten. Tailer honekin eta batez ere zuen
ekoizpen lizentziarekin, 1955eko urriaren 20an protagonistek eurek izendatu zuten Arrasateko
Kooperatiba Esperientzia. Urtebete beranduago, Arabako lautada utzi eta Arrasaten eraiki
zuten lantegia.
Horrela sortu zen Ulgor (gaur egungo Fagor Etxetresnak), Zerrajera utzi zuten bost gazteen
abizenetatik sortu zen izena eta euren kemenetik izana. L. Usatorre, J. Larrañaga, A.
Gorroñogoitia, J.M Ormaetxea eta J. Ortubai ziren gazte haiek. Enpresa kolektibo eta
demokratikoa nahi bazuten ere orduko egitura juridikoek ez zuten horretarako aukerarik
eskaintzen. Hiru urte baino gehiagoko ibilbidea behar izan zuten, kooperatiba gisa euren egitura
legeztatzeko, azkenean 1956ko azaroaren 2an onartu ziren kooperatibaren estatutuak.
1956an jadanik Ulgorrek oso ekoizpen dibertsifikatua zuen, petroliozko berogailua, DKV
furgonetarentzat txapazko xafla eta arandelak 9 ... 1958an etxetresnen sektoreaz gain,
elektronika, fundizioa eta automozioan ere jarduten zuten. Era berean, langile kopuruak gora
egin zuen: 1956an 24 bazkide izatetik 1960an 228 izatera pasa ziren. Urte bereko salmentak
114 milioi pezetatakoak izan zirelarik. Hazkuntzaren arrazoi garbi bat orduko ekonomia
autarkikoa zen, ekoizten zen guztia saltzeko aukera zegoen.
Petroliozko eta gas butanoko sukaldeak ekoizteari utzi gabe ere, 1963an hozkailuak ekoizteari
ekin zioten, horretarako orduko Talleres Arrasatekin (gaur egungo Fagor Arrasate) elkarlanean
aritu ziren. Baita lizentzia bidez Italiako etxetresna enpresa batzuekin ere.
Ulgorreko lehen urteak ez ziren oinarrizkoak izan soilik aspektu ekonomikoari dagokionean,
berebiziko garrantzia izan zuen balore eta egite kooperatiboak abian jartzeko ere. Beraz, Ulgor
beste kooperatiben umetoki izan zela esan daiteke, bertako langile eta diru fondoak jarri
zituzten Lan Aurrezki kutxa (gaur egungo Euskadiko Kutxa), Eskola Profesionala (gaur egungo
Mondragon Unibertsitateko GEP) eta Lagun Aro. Baita Ikerlan teknologi zentroa ere.
9 LANKI, Larraitz Altuna. La experiencia cooperativa de Mondragón una síntesis general. 2008.
30