62377

I. ATALA: 3. BRASILGO MUGIMENDU KOOPERATIBOAREN HISTORIA
eta hauek nekazariei kredituak ematera bideratzen zuten euren jarduna; elkarri kreditua
emateko kooperatibak desjardims sistematik eratorriak zirenak bazkideen artean lotura izatea
eskatzen zuten; hiritar maileguko kreditu kooperatibak – hitzak adierazten duen moduan hirian
ematen ziren jarduerak finantzatzen zituzten eta gobernuaren baimena beharrezko zuten
funtzionamendurako; eta kreditu profesionaleko kooperatibak bereizten ziren elkar laguntzako
kooperatibetatik, hauetan ez zelako bazkideen arteko loturarik eskatzen, lotura profesionala
soilik.
Martxan jarri zen prozesuaren jarraipen moduan 1933an Departamento de Assistencia ao
Cooperatismo (DAC) sortu zen, eta berau lotuta egongo zen Secretaria de Agricultura de Sao
Paolo-ra; azken hau Amerika Latina osoan aitzindari izango da kooperatiben zaintzan.
1934ko Konstituzio Federalak ere bermatu zuen elkartzeko askatasuna eta sententzia judizial
bidez soilik desegiteko aukera. Aldi berean 24.647 Dekretu Legeak aurreko 22.239/32 Dekretua
bertan behera utziko du. Honekin kooperatibismo librea ordezkatua izango da, kooperatibismo
sindikalistarengatik (113 artikulua), honela aniztasuna eta autonomia sindikala bermatuko dira
(120 artikulua).
Getulio Vargas Lehendakariak (1935) emandako Segurtasun Nazionaleko Legeak eta ‘sitio
egoera ‘ arautzen zuen Dekretuak, (1937tik 1945era zabalduko dena), eta Konstituzio Kartak,
estatuak egikaritutako sindikatuen gaineko kontrol zorrotzeko garaia ekarriko dute. Hala ere,
Konstituzio Karta honek bermatu zituen elkartze profesional eta sindikalerako eskubidea (22 eta
138 artikuluak), eta Estatuari kooperatiben gaineko legedia emateko eskubidea esleituko die
(18 artikulua), beti ere lege federalak zituen hutsuneak betetzeko helburuarekin. 1938an 581
Dekretu Legeak 24.647 Dekretua bertan behera utziko du, eta 1932ko 22.239 Dekretu
rochdalearra berronartuz. Eta araudi kooperatiboa osatuz, aseguru kooperatiben gainerako
eraketa, funtzionamendu eta fiskalizazio arauak eman zituen.
Guzti honen ondorio nagusia izan da 1930ko hamarkadan, 1go mailako nekazaritza
kooperatibak ugaritu egingo dira eta baita lehenengo kooperatiben federazioak ere, esate
baterako, Federaçao das Cooperativas dos Plantadores de Bananas do Estado de Sao Paulo,
Federaçao das Cooperativas Rio Grandenses de Vino, Fedaraçao das Cooeprativas de Alcool
e Aguardente do Rio Grande do Sul eta Federaçao Paulista das Cooperativas de Mandioca,
Federaçao das Cooperativas de produçao de Mate de Santa Catarina. Hauekin batera sortuko
dira baita, 2.en mailako lehen kooperatibak: Cooperativa Central de Laticínios de Sao Paulo,
Caixa Central de Crédito Agrícola da Paraíba ..
Beste Dekretu batzuen onarpenak, 1939ko 1.836 Dekretuak industriako kooperatibetan
pertsona juridikoak onartzeko aukera irekiko du; 6.980 eta 7.038 (1941) eta 1942ko 5.154
Dekretuak kooperatiben fiskalizazioa, nekazaritzako sindikatuak eta kooperatiben interbentzioa
67