62377

I. ATALA: 2. EUSKAL KOOPERATIBISMOA
Baina kooperatibismoa zeharo finkaturik gelditzeko bere estrukturazio organikora heldu beharra
zeukan, momentu honetan mugimendu bezala hartuko baita. Honetaz aparte federazio
ezberdinen sorrerek ere asko indartuko dute kooperatibismo katolikoa. Gainera, 1917ko
apirilean nekazarien konfederazio nazional katolikoa sortuko da.
Poliki-poliki kooperatibismoa Euskal Herri guztian hedatuz joango da. Gehien bat nekazal
kooperatibak sortuko dira. Nafarroakoak berriz, Espainia guztiko modelo bezala geldituko dira.
XIX mende bukaeratik Gerra Zibilera arte EAJ izango da Euskal Nazionalismoaren ardatza.
Beste faktore batzuek ahaztu gabe, kontutan eduki beharra daukagu XIX. mende bukaerako
abagune sozio-ekonomikoak izan zuen garrantzia Euskal Herriko Nazionalismoaren sorreran.
Lehenengo Euskal Nazionalismoak kapitalismoaren zeharo aurkako jarrera zeukan.
Geroago jarrera aldatuko du eta Euskal Nazionalismoarentzat kooperatibismoak ez dizkio
aurrerapen ekonomiko, sozial eta kulturalak bakarrik ekarriko Euskal Herriari, gainera
kapitalismo eta sozialismoaren artean emango den pilare nagusia izango da justizia kristaua.
1911 urtean Euskal Herrian sindikatu berri bat sortu zen, hain zuzen ere, izaera nazionalista
zuen lehenengo sindikatua zen. Euskal Herrian emango den sindikalismo sozialista dela eta
Eusko Langileen Alkartasuna delako taldea sortu zen. Beraien helburua langile euskaldunen
interesak defendatzea zen.
Euskal Sozialistek ere kooperatibismoa arrazoi askorengatik defendatu zuten, baina bereziki
euren ideiak eta proiektuak aurrera eramateko oso baliagarria zelako. Hori dela eta kooperatiba
sozialista asko sortuko dira eta gehienak kontsumokoak izan ziren.
Euskal sozialistek, nazionalistek bezala, kooperatibismoa gizartea eraldatzeko tresna gisa
ikusten dute. Sozialistek nabarmendu zuten lehen onura, ekonomikoa izan zen. Kooperazioa
aurrera eramateko sozialismoa mugimendu egokiena zela pentsatzen zuten.
Sozialismoarentzat kooperatibismoa izango da ardatz nagusia, gainera hauentzat zuzendurik
egongo da irabazi edo onuren zati handi bat. Kooperatibak, euren ekarpenak zirela medio, herri
bakoitzean zeuden zentro sozialistak sortu eta mantentzen zituzten. Honetaz gain, greban
zeuden langileak ere mantentzeko gai ziren kooperatibak, kreditu batzuek eskainiz.
19