62377

I. ATALA: 2. EUSKAL KOOPERATIBISMOA
Errealitatearen eta arauaren artean zegoen desfasea gainditzeko, arau hau behin behineko
izaeraz onartu zen. Neurri honek ez ditu aseko kooperatibisten beharrak. Kooperatibistek
erregelamendu batek lortu zezakeena baino erreforma sakonagoa eskatzen zuten. Hala ere,
arauak kooperatiben erregimen juridikoa hobetzen du, aurreko legeak kooperatibak izaera
ahuleko egitura moduan ikusten baitzituen, hau da, merkatuan lehiatzeko ezintasunak zituzten
egitura moduan. Azpimarratu egiten du legeak bizitza ekonomikoan partehartzeko aukera
izateko batetik eta ordenu sozial eta demokratikoagoa osatzeko bestetik, tresna juridikoez
hornitzeko beharra.
6.- Orientazio aldaketa etorriko da 74-78 Legediarekin. Beharrezko jotzen du sistema
kooperatiboaren egituratzea, merkatu ahulen erreakzio hutsa izateri laga eta sistemaren funtzio
integratzailea bete dezan.
Legedi honek helburu du kooperatibismoa sistema kapitalistaren elementu zuzentzaile izatetik,
sistema solido bihurtzera pasatzea. Egitura sozio-ekonomikotan parte-hartzeko gai dena;
parte-hartzeko aukerak eskainiko dituen enpresa izango dena eta errealitate sozialean
eragiteko gai izango dena. Aipatutako helburuak lortzeko beharrezkoa da bere planteamendu
sozialetan zorrotza izango den egitura eta aldi berean, teknifikatua eta merkatura adi egongo
dena; trafikoaren eta hirugarrenen interesen defentsarako beharrezkoa izango da enpresariaren
estatutua aplikatzea. Legedi honek hutsune askorekin bada ere, merkataritza enpresen eta
bereziki, Sozietate Anonimoen legedia hartzen du eredu; alderdi batzuetan behintzat (eskritura
publikoan, kooperatiben erregistroa eskatzen du). Kooperatibak enpresarien Legediaren menpe
izan behar dira, besteak beste, ordainketa etena eta porrot kasuetarako.
7.- Kooperatibari honako ezaugarriak aitortzen dizkiogu: kooperatiba sozietate bat da, ez
irabazpidezkoa, irekia, parte-hartzailea eta merkataritza enpresariaren estatutua aplikatu behar
zaiona.
Kooperatibak bere kideengandik bereizia den pertsonalitate juridiko propioa du eta sozietate bat
da. Konstituzioko 129.2 artikuluak honela xedatzen du eta baita berau xedatzen duten arauek
ere. Irabazi asmorik ez izatea ezin da eragozpen izan sozietate kalifikazioa lortzeko, besteak
beste, Konstituzioko 22 artikuluak elkartzeko askatasuna onartu zuenetik. Sozietate kontzeptua
gero eta zabalagoa da, bertan kokatzen direlako Sozietate Partikularra, Sozietate Anonimoa,
Erantzukizun Mugatuko Sozietatea …
Tradizionalki sozietate kontratuaren oinarrizko elementu izan direnetatik (kapitalera ekarpena,
jarduera ekonomiko komuna eta irabazi asmoa) bakarrik lehenengo biak dira sozietate
guztietarako komunak; hirugarrena, bakarrik irabazi asmodun sozietate motaren elementua da.
59