62377

I. ATALA: 2. EUSKAL KOOPERATIBISMOA
pobrezia ez zen desagertu, II. Gerra Europarra hasi baitzen urte bereko udan, eta hala ogia,
lekaleak eta okela bezalako oinarrizko elikagaien falta sortu zen herrian, Espainia osoan
bezala. Sua egiteko egur eta ikatza lortzea ere ez zen batere erraza. Industriak geroz eta pisu
handiagoa zuen. Garaiko enpresa garrantzitsuena zen Unión Cerrajera de Mondragon-ek
1939ko irailean Aprendizen Eskola (Escuela de aprendices) izeneko eskola sortu zuen. Handik
bi urtetara iritsi zen On Jose Maria Arizmendiarrieta Arrasateko parrokiara laguntzaile moduan.
26 urte zituen.
Gerraosteko egoera sozio ekonomikoa negargarria zen eta hasi berri zegoen kooperatiba
esperientziak ilusio asko piztu zuen. Lan duina, pertsonarekiko errespetua, barne demokrazia,
jabetza elkar banatua, soldata onargarria... Protekzionismo (politiko, sindikal, merkatukoa,
ekonomikoa) egoera baten garatu zen hasierako enpresa jarduera. Arrakasta izateko aukera
handiak zituzten gutxieneko seriotasuna erakusten zuten enpresa proiektu gehienek.
Baldintza horietan sortu eta hasi zen garatzen esperientzia. Gerraostea bizi zuen herriaren
beharra ikaragarria zen eta itxaropen eta ilusioen zain zegoen gazteria.
Bestalde, Arrasate bere eskasia ekonomikotik ateratzeko giltzarria gazteen hezkuntzan ikusten
zuen. Izan ere, bere iritziz hezkuntza hobetuz bakarrik izango da posible herriaren egitura
sozialak aldatzea eta bere etorkizunaren norabidea erabakitzeko aukera lortzea.
Horrela, bada, bere lehen obra garrantzitsua Arrasateko Eskola Profesionala izan zen. Klase
pribilegiatuetakoak ez ziren gazteentzako prestakuntza aukerak zabaltzea giltzarria zen
beretzat, eta izan zituen oztopoak gaindituz, 1943ko urriaren 10ean inauguratu zen eskola, 20
ikaslerekin. Horietatik hamabik 1952. urtean bukatu zituzten peritu industrial ikasketak. Urte
horretatik aurrera ikastetxea hazten joan da etengabe, eta, batez ere, 1968an Ingeniaritza
Tekniko Industrialeko eskola izendatu izan zenetik. Eskola Profesionala izango da urteetan
zehar kooperatibak elikatu dituen erakundea.
28