62377

I. ATALA: 2. EUSKAL KOOPERATIBISMOA
zuten erakundeak Estatuari kaltea eragiteko aukerarik ez zeukatela. Aldiz, helburuok ez
zituzten egiturek Estatuaren kontrako ekintzak burutzeko aukera gehiago zeukatenaren ustea
zegoen, ondorioz, kontrol edo zaintza handiagoa eskatzen zuten. Horregatik, legea Elkartze
eskubidearen alderdi politikoaz arduratzen da eta akademia, aisialdi zentro edo alderdi
politikoak balira legez tratatzen ditu. Ez ditu arautzen Estatutuen interpretazio, erantzukizun
soziala, administratzaileen ahalmenak bi hitzetan esanda, kooperatiben errealitate
ekonomikoak eskatzen dituen barne eta kanpo harremanen dimentsioa.
3.- 1931ako legea gehiago arduratzen da kooperatiba eta merkataritza egituren arteko
nahasmena ekiditeaz, kooperatibek negozio pribatuak aurrera eramateko dituzten beharrak
aseko dituen legea emateaz baino.
1906tik 1931ara doan garaia, kooperatiba zenbaiti ezargarri zaien arauek markatuta dago,
baina ez dago kooperatibak arautzen dituen marko orokor bat 1931ara arte. 1931ako legean
sortzen da lehen aldiz kooperatibentzako marko orokorra. 1931ako legeak kontzepzio murritza
hartzen du oinarri moduan kooperatibak arautzeko orduan eta babeserako sozietate itxi izaera
aitortzen dio. Babesgabeen laguntzarako tresna eta desorekak gainditzeko egitura moduan
hartzen du kooperatiba legeak. Izaera finalista eta antolaketazkoa batetik eta kooperatibak
gainerako kapital enpresetatik bereizteko nahitik, egokia ez den erregimen juridiko batez
hornitzen ditu kooperatibak eta ez ditu alderdi ekonomikoak kontutan hartzen. Guzti honekin
erakunde ahul bat sortzen da; izaera mugatua izatera kondenatuta eta lehiarako asmotatik
urrunduta.
4.- 1942ko Legeak desegituratze bikoitza sortzen du sozietatearen erregimen juridikoan:
hierarkizazioari eta mendekotasun politikoari balio handiegia eskaintzen dielako, eta ahaztu
egiten dituelako kooperatibaren alderi juridikoa eta teknikoa.
1942ko legearen kezka, politikoa da nagusiki; Espainiako errealitate sindikalista berrira
kooperatibak egokitzekoa hain zuzen ere. Arrazoi hori dela eta, 1931ako legeari ez zaizkio
aldaketa sakonak sartu sozietatearen antolaketa eta barne erregimenaren gaian. Hori baino
gehiago, 1943ko legeak sozietate egituraren antolaketa alderdiak albo batera lagatzen ditu eta
izaera sindikaleko edo politikoko egiturak sortzea ekiditeko helburuz, kontrol administratibotan
egiten du ahalegina.
5.- 1971ako Erregelamenduak erreformarako arrazoi nagusitzat enpresa eraginkorragoak eta
lehiakorragoak sortzea du helburu. Beharrezko jotzen du ondorioz, interes pribatuekin bat
datorren marko egoki batez hornitzea kooperatibak.
58