Scriptie co-creatie 2.0 jeurissen%26vriesde sll8

3.5 Co-creatie als een vorm van coproductie
In de literatuur treffen we verschillende definities van coproductie aan. Elinor Ostrom zegt hierover: “By
coproduction, I mean the process through which inputs used to produce a good or service are contributed
by individuals who are not “in” the same organization (..) Coproduction implies that citizens can play an
active role in producing public goods and services of consequence to them” (1996:1073). Tops (1999)
duidt coproductie als verzamelterm aan: “burgers, betrokkenen, belanghebbenden laten mee-produceren
in de totstandkoming van beslissingen”.
Bekkers (2007) definieert coproductie als volgt: “Kenmerkend voor de coproductie van beleid is dat
(wederzijds) afhankelijke partijen in een netwerk op grond van een proces van wederzijdse beeldvorming
(dat gestalte krijgt door middel van overleg, ruil en onderhandeling) komen tot een gemeenschappelijke
definitie van het probleem en daarop voortbouwende aanpakken, waardoor een gezamenlijke beleidspraktijk
ontstaat” (Bekkers 2007:208).
3.5.1. Kenmerken van coproductie
Wat maakt een proces tot coproductie? Daarvoor dient een viertal componenten aanwezig te zijn:
Wederzijds afhankelijkheid
Wederzijdse afhankelijkheid creëert de noodzaak tot praktische samenwerking (Baudoin & Hendriks 1998).
Organisaties streven naar verwezenlijking van eigen doelen om hun belangen daarmee te dienen, toch is
men er tegelijkertijd van bewust dat men daarbij afhankelijk is van andere partijen (bijvoorbeeld voor
hulpmiddelen, steun en legitimatie). Organisaties zijn vaak tot elkaar veroordeeld omdat ze afhankelijk zijn
van andere organisaties (Bekkers, 1996). Als elke partij beschikt over eigen specifieke hulpbronnen die
noodzakelijk kunnen zijn om tot een oplossing van het vraagstuk te komen, ontstaan er prikkels voor
samenwerking. Wederzijdse afhankelijkheid is hiermee een voorwaarde voor interactie tussen betrokken
actoren. Procesbegeleiding (bij voorkeur door een moderator) moet erop gericht zijn actoren bewust te
maken van hun afhankelijkheden om zo de bereidheid tot samenwerking te bewerkstelligen. Het scheppen
van een open klimaat van informatie-uitwisseling over probleempercepties, oplossingsrichtingen en belangen
bevordert de kans op wederzijds vertrouwen. In een netwerk van coproductie behoort geen van de actoren
de absolute macht in handen te hebben: besluitvorming wordt gekenmerkt door een zekere relativering van
hiërarchie (Tops, 1999). Er mag dus geen sprake zijn van een partij die zijn wil aan anderen oplegt of kan
opleggen. Partijen behoren in de onderhandeling gelijkwaardig aan elkaar te zijn. Hoewel geen van de
actoren bij voorbaat een doorslaggevende rol heeft in het proces, kan er wel sprake zijn van verschillen in
invloed en macht (formele machtspositie). Voor een procesbegeleider is het dan zaak dat alle belangen op
tafel komen, zodat elkaars standpunten duidelijk worden. “Vertrouwen is vaak een voorwaarde voor het
vermogen van partijen om de wederzijdse afhankelijkheden die hen verbinden ook daadwerkelijk te zien en
te onderkennen” (Bekkers 2007:217).
Gemeenschappelijke beeldvorming
Partijen kunnen problemen op een verschillende manier interpreteren en definiëren, daarom is het belangrijk
om de taal, symboliek, de percepties en perspectieven van betrokkenen te verbinden (Tops, 1996). Dat
coproductie een gemeenschappelijke beeldvorming vereist, impliceert niet dat betrokken partijen het op alle
fronten met elkaar eens moeten zijn. Vooral bij aanvang van het proces is het van belang dat alle betrokkenen
hun opvattingen kenbaar kunnen maken, zonder dat er al direct sprake is van een hiërarchische ordening.
Wanneer hiervoor onvoldoende ruimte ter beschikking wordt gesteld bestaat het gevaar dat partijen zich in
52 Co-creatie 2.0