Scriptie co-creatie 2.0 jeurissen%26vriesde sll8

in het debat, en worden spelregels geëxpliciteerd ten aanzien van het verloop van de discussie, evenals
over de wijze waarop de resultaten van de digitale discussie worden meegenomen in het beleidsproces.
Als factoren voor digitale discussies noemen Bekkers & Meijer (2010:61) in het bijzonder de volgende
elementen:
• Status van het debat - gebrekkige of onduidelijke relatie met het beleidsvormingsproces
• Selectie en representativiteit van de deelnemers - tegenvallende deelname van vrouwen, belangengroeperingen,
politici en ambtenaren; versterking van de positie van de bekende ‘insprekers’
• Tijdsperspectief - tijdsdruk waaronder het debat moet plaatsvinden
• Mate van interactiviteit - lage mate van interactiviteit; veel inventarisatie en reproductie van meningen en
standpunten; geen feitelijke discussie gericht op gemeenschappelijke beeldvorming
• Kwaliteit van bijdragen - Wisselend en niet altijd bruikbaar voor het beleidsproces; er zit soms nogal wat
‘ruis’ tussen.
Representativiteit van de participatie en de participatie paradox
Met representativiteit binnen burgerparticipatie, gaat het erom een goede afspiegeling van de burgers mee
te laten praten over het beleid. Zo kan een kleine groep participanten verwoorden wat een grotere groep
burgers vindt. Pröpper en Steenbeek (1999) bespreken in hun werk een aantal selectiecriteria waarmee
rekening gehouden kan worden bij de selectie van participanten. Met betrekking tot representativiteit van
de participanten is het volgens hen belangrijk te letten op een spreiding van participanten wat betreft
kenmerken als leeftijd, geslacht, opleiding, inkomen, bevolkingsgroep, woongebied e.d. (1999: 105). Dit
blijkt echter gemakkelijker gezegd dan gedaan. In de praktijk blijkt het moeilijk een representatieve groep
burgers bij het beleidsproces te betrekken. Wanneer representativiteit slechts in geringe mate gerealiseerd
wordt, kan verwacht worden dat deze doelen niet of in beperkte mate bereikt worden. In de praktijk blijkt
namelijk dat het vooral hoogopgeleide en mondige burgers zijn die op projecten van burgerparticipatie
afkomen. Er wordt ook wel van een ‘interactie-elite’ gesproken. Elite, omdat slechts een beperkte groep
burgers (die vaak toch al politiek dan wel maatschappelijk actief was) deelneemt (Edelenbos &
Monnikhof,2001:219).
Hartman spreekt van een participatie paradox: ‘hoe meer mogelijkheden zich te laten horen in het publieke
debat, hoe groter de kloof tussen burgers die daarvan gebruikmaken en zij die dat niet kunnen’ (Hartman in
Van Stokkom, 2006:51). Bij burgerparticipatie is dus een bepaalde groep burgers sterk vertegenwoordigd.
Echter, bepaalde andere groepen worden veelal in de participatie gemist. Groepen waarvan bekend is dat
ze vaak sterk ondervertegenwoordigd zijn, zijn vrouwen, jongeren, etnische minderheden en lage opgeleiden
(Wille, 2001:100). De selectiviteit die zich in de deelname aan projecten van burgerparticipatie voordoet,
staat het bereiken van representativiteit in de weg.
Van de Peppel en Prummel (2000) hebben onderzoek gedaan naar de factoren die deelnamebereidheid
aan projecten van interactieve beleidsvoering beïnvloeden. Zij stellen dat de participanten altijd al interesse
in de (lokale) politiek hadden en al deelnamen aan traditionele participatievormen. Een onevenredig groot
aantal politiek geïnteresseerde en/ of actieve burgers komen op projecten van burgerparticipatie af, maar
zij representeren niet alle burgers.
Verwachtingen die worden gekoesterd ten aanzien van de mate waarin burgers bereid en in staat zijn om
daadwerkelijk te participeren, dienen realistisch te zijn (Bekkers & Meijer 2010). Zo heeft Schudson (1998)
gewezen op het feit dat burgers zich gedragen als monitorial citizens. Hun actieve betrokkenheid bij politiek,
beleid en bestuur is relatief laag. Ze worden gekenmerkt door een latente betrokkenheid, die kan omslaan
60 Co-creatie 2.0
21