Werken aan sociaal weerbare wijken - Instituut ISW

dit maakt snel en gericht ingrijpen onmogelijk. Aan deze tweede noodzakelijke voorwaarde is
lange tijd niet voldaan. Al is de overlasttafel bedoeld om tot een nieuwe aanpak te komen
voor een escalerend probleem, hebben de professionals een gezond wantrouwen in elkaar
gekregen juist door de ervaring dat in het recente verleden ‘de bestaande aanpak’ niet of
nauwelijks werkt. Hun gezond wantrouwen, met andere woorden, berust op hun gedeelde
verwachtingen over de ineffectiviteit van formele sociale controle. Ondanks dat bij de
professionals bijvoorbeeld bekend is wie de daders zijn van recent gepleegde delicten, is hier
‘niks mee gedaan’. Het gebrek aan ‘handhaving’ rekent men vooral de wijkagenten aan die ‘te
weinig in de wijk zijn’ omdat de politie kampt met een ‘capaciteitsprobleem’. Wat zwaarder
weegt is dat (sommige) wijkagenten er voor kiezen om niet op te treden wanneer zij wel ter
plaatse zijn. De professionals zijn van mening dat zij te lang in de wijk werken en daardoor
kennelijk te dicht bij bewoners zijn komen te staan.
Wanneer de overlasttafel eind 2008 wordt opgericht, bestendigt dit gezond wantrouwen het
gebrek aan ‘handhaving’. Zonder de garantie van effectief politieoptreden kunnen of durven
andere professionals hun eigen werk niet meer doen. Dit geldt met name voor de jongeren- en
straathoekwerkers: zolang een klein aantal beginnende delinquenten de toon zet op straat en in
het jongerencentrum, kunnen zij de andere jongeren moeilijk bereiken. De jongeren- en
straathoekwerkers stellen dat het niet hun taak niet is om het gedrag van beginnende
delinquenten aan te pakken. Die jongeren zijn voor hen niet (meer) bereikbaar en door hen
niet (meer) ‘te redden’ - hier is de wijkagent aan zet. De jongeren- en straathoekwerkers
richten zich op de anderen, met wie het (nog) niet zover is. Maar ook voor deze groep hebben
zij een wijkagent nodig die werkelijk ‘handhaaft’. Een straathoekerwerker licht toe dat hij zelf
‘ongeloofwaardig’ zou zijn als hij de ene keer good cop en de andere keer bad cop speelt met
de jongeren.
Ondanks hun gezond wantrouwen blijven de professionals bereid tot samenwerking aan
de overlasttafel. Zij beschouwen dit als hun taak en vinden dat er ‘nu echt iets moet
gebeuren’. Het oprichten van de overlasttafel neemt een aantal maanden in beslag. Er wordt
vaak en langdurig vergaderd over de voorwaarden van de samenwerking. Het belangrijkste
punt is het met elkaar delen van privacygevoelige informatie. Enerzijds stellen de
professionals voorop dat zij hiertoe een convenant of privacy protocol nodig hebben.
Sommige professionals kennen elkaar al lang en goed genoeg om informatie te delen, maar de
hen nog onbekende gezichten moeten dit goede vertrouwen eerst nog verdienen, ongeacht hun
functie of werkgever. De professionals hebben een convenant of privacy protocol ook nodig
om zich ‘gedekt te voelen door hun leidinggevenden’. Het gezond wantrouwen wordt
langdurig op de proef gesteld wanneer de voorzitter geen duidelijkheid kan scheppen in de
kwestie of de overlasttafel een eigen convenant moet opstellen en ondertekenen, of dat er
reeds een getekend convenant bestaat.
Anderzijds spreken de professionals vaak en expliciet de wens uit dat zij de tafel ‘klein en
bekend’ willen houden. Velen van hen stellen voorop dat zij geen privacygevoelige informatie
zullen delen wanneer er een grote groep mensen in wisselende samenstelling aan tafel zit, uit
vrees dat de informatie op straat komt te liggen en naar hen wordt herleid, met onaangename
confrontaties tot gevolg. In het ergste geval raken zij hun baan kwijt of worden zij
strafrechtelijk vervolgd (in het geval van een wijkagent). Het gezond wantrouwen wordt –
met name in de eerste maanden – dan ook op de proef gesteld wanneer de groep deelnemers
vaak van samenstelling wisselt. Professionals die wel deel uitmaken van de overlasttafel
wonen onregelmatig de vergaderingen bij. Professionals die niet deel uitmaken van de
Duurzame buurtveiligheid | 101