Werken aan sociaal weerbare wijken - Instituut ISW

vaak van een koude kermis thuis; ook instellingen kunnen de overlast niet verhelpen. De
corporatie deelt in eerste instantie een schriftelijke waarschuwing uit, maar daarvan wordt de
overlast vaak niet minder. De politie wordt ingeschakeld op het moment dat de overlast wordt
ervaren. Ook de politie deelt – als zij al komen – een waarschuwing uit. Maar bewoners
hebben de ervaring dat de overlast na de komst van de politie eerder toe- dan afneemt. In de
meeste gevallen doen directe buren een laatste poging om overlast te verminderen door
stelselmatig melding te maken bij de corporatie en/of politie, in de hoop dat huisuitzetting
volgt. Vaak neemt dit traject een lange periode in beslag, waar bewoners niet altijd het geduld
voor op kunnen brengen (niet in het minst omdat ze er niet zeker van zijn dat al hun
meldingen uiteindelijk tot het gewenste resultaat – huisuitzetting – leiden). Deze aanhoudende
overlast en onzekerheid kan hen tot wanhoop drijven omdat zij vrezen dat er kennelijk weinig
aan te doen is. Wanneer de wanhoop werkelijk toeslaat, nemen sommige bewoners het recht
in eigen hand en proberen de overlast met geweld te bestrijden. Omdat ook dit maar tijdelijk
effectief blijkt, resulteert het erin dat directe buren met de overlast moeten leren leven, en
alleen in actie komen wanneer de overlast de spuigaten uitloopt. Het betekent dat bewoners
nog steeds niet verwachten dat andere bewoners of lokale instellingen effectief zullen
optreden. Ze hebben kortom nog steeds een gezond wantrouwen. Buurtpreventie heeft daar
weinig invloed op gehad, omdat bewoners buurtpreventie in de regel niet inschakelen bij
burenoverlast. In de gevallen dat buurtpreventie er wel bij betrokken raakt, kan het niet meer
doen dan de noodzaak van het aanpakken van het multiprobleemgezin te benadrukken bij de
wijkagent.
Jongeren. Bewoners zijn het erover eens dat jongeren zich niet makkelijk laten aanspreken op
hinderlijk en overlastgevend gedrag. Slechts enkele bewoners zijn in staat om jongeren
effectief op hinderlijk gedrag – voetballen tegen woningen, naroepen van voorbijgangers –
aan te spreken. Zij zijn daartoe in staat omdat zij ten eerste ‘respect’ krijgen van de jongeren,
en ten tweede omdat zij over ‘pressiemiddelen’ beschikken. Jongeren hebben ‘respect’ voor
degenen die hen ook benaderen wanneer ze niets verkeerd doen, met hen voetballen of
gewoon een praatje maken op straat. Wanneer jongeren door deze bewoners worden
aangesproken, geven ze over het algemeen gehoor aan het verzoek te stoppen met datgene
waar ze mee bezig zijn. Dat doen zij mede omdat ze weten dat die persoon over
pressiemiddelen beschikt. Pressiemiddelen kunnen zijn: (1) het kennen van de ouders en de
bereidheid om hen in te lichten over het gedrag van hun kind, (2) het kunnen intrekken van
hulp 22 en (3) het overtuigend kunnen dreigen met het inschakelen van de politie 23 . De
jongeren luisteren echter niet naar de meerderheid van de bewoners die niet zowel het respect
van de jongeren heeft, als over pressiemiddelen beschikt. De ervaring leert dus dat de
jongeren zich er vaak niets van aantrekken als zij door bewoners worden aangesproken. In
sommige gevallen leidt sociale controle zelfs tot represailles in de vorm van pesterijen of
vernieling. De voorzitter van buurtpreventie heeft aan bewoners laten zien dat hij jongeren
effectief kan aanspreken. Maar buurtpreventie heeft bewoners niet de ervaring opgeleverd dat
lokale instellingen het probleem van overlastgevende jongeren kunnen aanpakken. Het
betekent dat bewoners overlast van jongeren wel bij buurtpreventie melden, maar het maakt
hen niet meer bereid om dat bij lokale instellingen te doen. Daarom moeten we concluderen
22 Het zijn bijvoorbeeld bewoners die regelmatig spullen uitlenen waar de jongeren profijt van hebben. De jongeren willen
niet riskeren dat zij daarvan in de toekomst geen gebruik meer van mogen maken.
23 Op basis van ervaringen verwachten de jongeren dat diegene ook werkelijk de politie zal waarschuwen. En zij maken de
inschatting dat ze er niet zomaar mee wegkomen als ze diegenen terugpakken.
Duurzame buurtveiligheid | 83