Werken aan sociaal weerbare wijken - Instituut ISW

Ad 2: Weet welke vorm van weerbaarheid er speelt en bepaal het meest geschikte
sturingsmodel
Aan het begin van een interventie is er altijd een vorm van weerbaarheid aanwezig. Deze
vorm van weerbaarheid bepaald het succesvol inrichten van participatieprocessen. In dit
hoofdstuk hebben we laten zien dat de goede keuze voor een sturingsmodel afhankelijk is van
de vorm van weerbaarheid van de bewoners waarop de interventie gericht is: in welk deel van
het gedragsmodel (zie figuur 1) ligt de problematiek? De diagnose van de werkelijke aard van
het probleem is van groot belang voor een goed ontwerp en goede uitvoering van
participatieprocessen.
Voor het diagnosticeren van de werkelijke aard van de problematiek zijn niet alle
methoden geschikt. Statistische data zijn te algemeen: ze gaat over het wijkniveau of, wanneer
genoeg respondenten aanwezig, over het buurtniveau. Dergelijke algemene data kan echter
nooit geprojecteerd worden op kleinere eenheden als de straat, de ervaren buurt of het
individu zelf. De ogen en oren van professionals zitten vaak op afstand achter een bureau in
plaats van in de wijk. Wanneer ze wel in de wijk zitten, gaan problemen vaak over hun eigen
vakgebied heen. De ogen en oren van het wijkplatform zijn gericht op wijkbrede
beleidsstukken en –notities en is sterk afhankelijk van de capaciteit van een kleine groep
actieve bewoners om te kunnen denken buiten de eigen interesses om.
Voor het diagnosticeren van de werkelijke aard van de problematiek is het nodig om in de
wijk te zitten. Een outreachende werkmethode is dan ook aan te bevelen, evenals innovatieve
interventies als het vernieuwingsproject, de straataanpak en het programma integrale
handhaving en veiligheid. Door een outreachende werkmethode en interventies als De
Straataanpak, Het Vernieuwingsproject en De Handhavingstafel/Het Pandjesoverleg is het
mogelijk om de vorm van weerbaarheid op het niveau van het individu, familie, straat en
buurt vast te stellen. Dit, zo hebben we hierboven gezien, is een noodzakelijke voorwaarde
om doelbewust te kunnen interveniëren.
Als we weten wat de vorm van weerbaarheid is, kunnen we het meest geschikte sturingsmodel
(inclusief bijbehorende werkwijze) vaststellen. We hebben laten zien dat er drie algemene
sturingsmodellen zijn – organisatiegestuurd, hybride gedreven en maatschappelijk gedreven –
welke het meest tot hun recht komen bij één van de drie vormen van weerbaarheid. Een
organisatiegestuurd sturingsmodel is het meest geschikt voor asociaal weerbare bewoners en
buurten. Een hybride gedreven sturingsmodel past het beste bij niet weerbare bewoners en
buurten. Een maatschappelijk gedreven sturingsmodel is het meest geschikt voor sociaal
weerbare buurten en bewoners.
Ad 3: Denk in trajecten en investeer continu
Het gegeven dat sturing en mate van weerbaarheid verbonden zijn, maakt dat sociaal
weerbare bewoners en buurten niet bereikt kunnen worden door toepassing van één van de
sturingsmodellen: de verandering in weerbaarheid die door organisatiegestuurde interventies
worden bereikt, leiden tot een situatie waarin organisatiegestuurd niet langer geschikt is.
Om sociale weerbare buurten en bewoners te creëren is daarom een traject van
interventies en maatregelen nodig waarin die interventies en maatregelen elkaar logisch
opvolgen en aanvullen. Familieleden van een probleemgezin die met een organisatiegestuurde
interventie gedwongen zijn om zich aan de wettelijke kaders te houden, zijn immers nog niet
sociaal weerbaar op de manier zoals geformuleerd in beleidsdoelstellingen aangaande
bijvoorbeeld de krachtwijken. Er zijn vervolgacties nodig waarbij logischerwijs eerst het
144 | Werken aan sociaal weerbare wijken