Werken aan sociaal weerbare wijken - Instituut ISW

elkaar op overlastgevend of wetsovertredend gedrag aan te spreken. In de onderstaande
alinea’s onderbouwen wij deze conclusie over de geringe werkzaamheid van buurtpreventie.
Wij richten ons eerst op het – in de ogen van bewoners - gebrek aan (effectieve en legitieme)
formele sociale controle. Vervolgens richten wij ons op het bieden van een verklaring voor
dit gebrek.
Gezond wantrouwen bevestigd
Hoe staat het met het vertrouwen van bewoners op het moment dat buurtpreventie eind jaren
negentig wordt opgericht? Er heerst angst onder de bewoners van de Malburgse buurt. Ze zijn
bang voor drugsdealers, voor verslaafden die drugs gebruiken in de poorten achter hun tuinen,
en voor degenen (vaak diezelfde verslaafden) die inbraken plegen. Bewoners voelen zich op
zichzelf aangewezen; ze verwachten dat de meeste andere buurtbewoners niet zullen ingrijpen
– die zijn immers ook bang. Van de politie verwachten bewoners namelijk ook geen effectief
optreden. Ze hebben al tijden moeten aanzien hoe het probleem van drugs en inbraak groter
wordt. Bewoners maken daaruit op dat de politie kennelijk niet in staat is om het probleem
aan te pakken. Aanvankelijk schakelen zij wel eens de politie in als er weer eens verslaafden
in het achterpad rondhangen, maar al snel concluderen zij dat het niet de moeite is om
daarvoor de politie te waarschuwen. Als de politie al langskomt, dan heeft het wegsturen van
de verslaafde nut totdat de politieauto de straat uitgereden is. Kortom: bewoners hebben een
gezond wantrouwen in elkaar en in de politie.
Deze situatie leidt ertoe dat een aantal bewoners – veelal mensen die al langer in de buurt
wonen, en veel andere bewoners ‘van vroeger’ kennen – het heft in eigen hand neemt. Ze zien
om zich heen dat veel bewoners angstig zijn en dat de politie de situatie amper kan
verbeteren. Dit zijn de bewoners die wel op durven treden. Dat durven zij omdat ze de
inschatting maken dat zij, desnoods met geweld, de verslaafden de baas kunnen. Omdat het
een probleem van de gehele buurt is, verwachten zij zelfs steun van elkaar te krijgen. Het
resulteert erin dat deze bewoners verslaafden uit hun eigen poort wegjagen en dat ze er
gezamenlijk op af gaan wanneer de situatie daarom vraagt. Ook dit werpt weinig vruchten af.
De verslaafden blijven in hun achterpaden komen en ook van de overlast van af- en aan
rijdende auto’s van drugsklanten zijn ze niet af. Er moet iets anders worden bedacht. Een
aantal bewoners neemt het initiatief om samen met de politie een buurtpreventieproject op te
richten.
Een van de eerste daden die buurtpreventie eind jaren negenig stelt, is het in
samenwerking met de woningcorporatie laten plaatsen van hekken die de achterpaden
afsluiten. Volgens bewoners en politie nemen de inbraken en overlast daardoor aanzienlijk af.
Daarnaast bespreken de straatcoördinatoren in de tweemaandelijkse vergadering de
voorvallen die zij zelf hebben waargenomen of waarover zij door bewoners zijn ingelicht. Het
betreft vooral meldingen over slecht onderhouden wegdek, te hard rijdende auto’s, hekken die
slecht sluiten en over rotzooi op straat of in tuinen. Bij voorvallen die spoed vereisen, schakelt
de voorzitter van buurtpreventie direct de wijkagent of buurtbeheerder in 19 . Het betreft
bijvoorbeeld ernstige geluidsoverlast, het dealen van drugs en prostituees die door hun klanten
op straat worden opgepikt.
19 De politie wordt wel direct door bewoners ingeschakeld bij voorvallen die acuut om politieoptreden vragen. Bijvoorbeeld:
inbraak of geweld. Dergelijke voorvallen worden dus niet bij buurtpreventie gemeld.
80 | Werken aan sociaal weerbare wijken