Werken aan sociaal weerbare wijken - Instituut ISW

H7. Conclusies
Dr. ir. Terry van Dijk en Drs. Maarten Koekkoek
Ons evaluerend onderzoek heeft een schat aan informatie opgeleverd over wat er gebeurt
wanneer een interventie ter bevordering van de weerbaarheid wordt toegepast in Arnhemse
probleemwijken. Een aantal Arnhemse interventies is tegen het licht gehouden met
uiteenlopende kernvragen. Wat is het effect? Welke condities zijn cruciaal? Wanneer moet
gestuurd worden en hoe? De ene deelstudie levert harde cijfers op, terwijl de andere,
deelstudie meer beschouwend is.
In dit slothoofdstuk maken we de balans op: wat zijn we te weten gekomen over effectief
interveniëren in probleemwijken? Daartoe beginnen we met een resumé van de deelresultaten.
We zetten de meest sprekende resultaten die in de voorgaande hoofdstukken werden
gepresenteerd op een rij. Vervolgens zullen we proberen deze deelresultaten te integreren –
we willen meer inzicht in de relaties tussen onze bevindingen geven. Wat vertellen zij samen
over de mogelijkheden om duurzaam te investeren in sociale weerbaarheid van een
probleemwijk? Hoe kansrijk zijn de woningcorporaties in hun pogingen om in samenwerking
met andere lokale instanties en instellingen blijvende verbetering van de leefbaarheid en
veiligheid te realiseren?
7.1. Problematieken, evaluatievragen en bevindingen
Deze rapportage is dermate omvangrijk dat het goed is om u een samenvattend overzicht te
geven van de belangrijkste uitkomsten uit de voorgaande hoofdstukken. We zullen dit doen
aan de hand van het gedragsmodel dat als een rode draad door de deelprojecten loopt. De
verschillende thema’s, die in deze tussenrapportage centraal staan, zijn zeer sterk verweven –
het is niet voor niets dat zij in één interdisciplinair project onderzocht werden. De deelstudies
hebben niet alleen de plaats van handeling gemeen (vijf wijken in Arnhem), maar juist de
totale problematiek waar zij zich op richten verbindt de deelonderzoeken. Gezamenlijk
hebben de onderzoeken tot doel na te gaan hoe de integratie en de sociale weerbaarheid van
buurten (of straten, portieken) bevorderd kunnen worden.
Zoals reeds genoemd in de inleiding is de overkoepelende gedachte van dit
onderzoeksprogramma dat het gedrag van sociaal weerbare bewoners gekenmerkt wordt door
een opstelling die zowel constructief als actief is. Sociale ingrepen zijn effectief wanneer zij
bijdragen aan het voorkomen of verminderen van destructief gedrag of attitudes en aan de
beweging van wijkbewoners richting actief-constructief gedrag (aangegeven met de pijl in fig.
7.1).
Een succesvol ontwerp van sociale interventies hangt vervolgens af van de context
(ruimtelijke en sociale factoren) waarin ongewenst gedrag en het ingrijpen plaatsvinden. Maar
we hebben ontdekt dat effectief ingrijpen ook afhangt van de precieze soort houding en het
actuele gedrag van bewoners, met andere woorden: hun huidige plek in het gedragsmodel.
Immers, naast het gewenst actief-constructief gedrag (rechtsboven) onderscheidt het
gedragsmodel nog drie andere vormen van bewonersgedrag. Dit zijn anti-sociaal gedrag,
Conclusies | 167