Werken aan sociaal weerbare wijken - Instituut ISW

wordt gewaarschuwd niet te vergeten dat die basis van vertrouwen de aandacht van het
wijkenbeleid nodig heeft. Ingrijpen in de wijk mag niet alleen gaan om het verhelpen en
voorkomen van ongewenst gedrag, maar moet ook onderhoud plegen aan wat goed is in de
wijk; de mensen die zich weerbaar durven op te stellen. Het geven van vertrouwen kan een
sneeuwbaleffect van toegenomen weerbaar tot gevolg hebben. Maar dan moet vertrouwen wel
expliciete aandacht krijgen in ontwerp, uitvoering en nazorg van interventies.
Ook het soort weerbaarheid dat in hoofdstuk 5 genoemd wordt als startpunt voor het
kiezen van een sturingsvorm is een soort voedingsbodem en van groot belang op het ontwerp
van een effectieve interventie. Een passende oplossing kiezen begint met goed kijken en
luisteren naar wat er echt aan de hand is. Daarom is de ene sturingsvorm (top-down of
bottom-up) niet onverkort beter dan de andere. Het gaat om geschiktheid van de sturingsvorm
voor het probleem waar men zich op richt. Zelfs binnen één problematiek (bijvoorbeeld
hangjongeren) kan het échte probleem nog divers zijn. Een actief-destructieve groep
hangjongeren moet daarom weer anders worden benaderd dan een passief-constructieve groep
hangjongeren. Effectief ingrijpen staat of valt met goed kijken naar de situatie.
7.3.2 Trajectdenken: elke interventie bereidt de weg voor een volgende
Wanneer je het beoordelen van de juiste voedingsbodem als cruciale stap accepteert, is een
logische consequentie dat je interventies altijd in een reeks van op elkaar ingrijpende
interventies gaat zien. Immers, wat je bereikt met de ene interventie maakt de situatie rijp
voor een volgend type interventie. Het resultaat van de een is de voedingsbodem voor de
ander. Dat kan gelden voor personen, gezinnen, flatgebouwen, straten, buurten en zelfs
wijken. De kwaliteit van een interventie wordt bepaald door de passendheid op dat moment in
de ontwikkeling.
Wanneer interventies in een traject worden geplaatst kan doelgericht de effectiviteit van
de ene interventie worden vergroot door het daarvóór toepassen van een andere. De
interventies en de timing ervan worden dan verbeterd door ze te plaatsen in een
trajectontwerp. Bijvoorbeeld, de kinderen die deelnamen aan buitenschoolse activiteiten en er
een positiever beeld hebben gekregen over allochtone klasgenootjes (hoofdstuk 2), kunnen 10
jaar later juist degenen zijn die door hun een positieve houding besluiten naar een
Lentefestival te gaan (hoofdstuk 3) en nog weer later een van de actieve ouderen worden die
verantwoordelijkheid voor het openbare leven in de wijk willen nemen (hoofdstuk 6). Het
bevorderen van informele sociale controle vereist ook nadrukkelijk trajectdenken omdat we
allereerst interventies moeten inzetten waarmee het vertrouwen van bewoners in lokale
instellingen wordt herwonnen (hoofdstuk 4), alvorens interventies uit te voeren die zich
richten op het vergroten van weerbaarheid tussen bewoners onderling. Sturingsvormen
(hoofdstuk 5) zullen dan ook steeds verschuiven afhankelijk van het succes van interventies.
Effectief interveniëren zal over het algemeen steeds meer participatieve sturingsvormen
mogelijk maken, maar pas wanneer meer autoritaire sturingsvormen daarvoor de juiste
voedingsbodem hebben gecreëerd.
Vanwege die keten van interventies zou het stimuleren van weerbaarheid, al dan niet indirect
door het bevorderen van beeldvorming, identificatie en participatie in de wijk, gezien moeten
worden als een voortdurende zorg en niet een eenmalige injectie. Een programma van
interventies wordt vaak afgerond als het projectdoel bereikt is, terwijl problemen dan weer
kunnen terugkomen. Er moet structureel tegen de stroom worden opgeroeid omdat een
probleemwijk de neiging zal houden mensen met problemen aan te zuigen. Daarom is het
belangrijk om een interventie nooit als doel op zich te zien, maar iets wat alleen van waarde is
174 | Werken aan sociaal weerbare wijken