Werken aan sociaal weerbare wijken - Instituut ISW

Bewoners zijn stellig in hun overtuiging dat zorg niets zal uithalen wanneer deze wordt
geboden aan bewoners die niet geholpen willen worden. Ze noemen als voorbeelden de
alcoholist en drugsverslaafde uit hun straat. Ze weten dat die persoon niet wil afkicken.
Zorginstellingen kunnen dan hoog of laag springen, maar als iemand niet inziet dat hij een
probleem heeft – of een probleem is voor zijn omgeving – zal zorg niet de gewenste effecten
tot gevolg hebben. Bewoners zijn daarom van mening dat alcoholisten en drugsverslaafden
die niet geholpen willen worden, daartoe ook niet gedwongen moeten worden. Mits deze
verslaafden geen overlastgevend of crimineel gedrag vertonen. Wanneer dit wel het geval is,
vinden bewoners dat lokale instellingen ‘drang en dwang’ zorg mogen (en moeten)
aanbieden.
Of Straatwijs de zorg biedt zoals bewoners die nodig achten, weten zij niet. Daar wordt
immers niet over gesproken. Wat zij wel weten is dat de eventueel geboden zorg in ieder
geval (nog) niet heeft geleid tot ander gedrag: ‘Misschien zijn er een paar gezinnen mee
geholpen, maar ik kan niet zeggen dat ik heb gehoord dat mensen er beter van zijn geworden.
Het is eigenlijk allemaal hetzelfde gebleven. Ik vind niet dat er wat veranderd is.’ Zij merken
op dat de alcoholist nog steeds alcoholist is, en nog dezelfde overlast veroorzaakt. Hetzelfde
geldt voor de ‘junk van de straat’. En nog steeds gaan bepaalde families af en toe met elkaar
op de vuist als ze teveel hebben gedronken. Daar heeft Straatwijs kennelijk nog niets aan
kunnen veranderen.
Bewoners van de straat in Klarendal hebben wel een verandering in de straat
waargenomen, maar weten niet in hoeverre dit een gevolg is van Straatwijs. Zij hebben
gemerkt dat er meer mensen aan het werk zijn ‘gezet’ of ‘gegaan’. Zij vinden dit een
positieve ontwikkeling omdat er voorheen meer mensen in de straat woonden die thuiszaten
met een uitkering dan mensen die werkten. Dit leverde vooral in de zomer irritaties op,
omdat er volgens werkende bewoners geen rekening met hen werd gehouden. Degenen
zonder werk zaten tot ’s avonds laat op straat met de muziek aan, en werden door het drinken
van alcohol zelf steeds luidruchtiger. Nu er meer mensen in de straat een baan hebben, neemt
de overlast op zomeravonden af. Bewoners zeggen over degenen die sinds kort een baan
hebben: ‘nu weten ze ook wat het is om iedere dag om zes uur op te staan. Nu willen ze zelf
ook dat het ’s avonds rustig is op straat’.
Bewoners van een straat op de Geitenkamp 33 hebben in één geval ‘zichtbare’ zorg
ervaren. Het betreft de geboden zorg aan een bewoner met psychische problemen, die sinds
zijn recente verhuizing naar deze buurt voor problemen zorgt omdat hij zich ongevraagd met
het dagelijks leven van omwonenden bemoeit, regelmatig de politie inschakelt voor - in de
ogen van omwonenden - triviale gebeurtenissen en belastende verhalen over buurtbewoners
verzint. Omwonenden zijn ten tijde van zijn verhuizing naar de buurt echter niet op de hoogte
van zijn psychische problemen. Zij reageren met onbegrip op zijn gedrag, waardoor hij
geïsoleerd raakt van het buurtleven. Bewoners negeren hem, omdat de ervaring inmiddels
leert dat het niets uithaalt om hem op zijn gedrag aan te spreken.
Tijdens het ‘huisbezoek’ signaleert de professional van Rijnstad het probleem. Hij stelt zowel
aan de betreffende bewoner als aan de direct omwonenden voor om Buurtbemiddeling in te
schakelen. Beide partijen stemmen daarmee in omdat de onderlinge spanningen de sfeer in de
buurt niet ten goede komen. De gesprekken die in het kader van Buurtbemiddeling volgen,
hebben uiteindelijk niet zozeer tot gevolg dat de problemen zijn verholpen en de spanningen
33 Het gaat bij dit voorbeeld om de directe voorloper van Straatwijs: Achter de Voordeur. De voorloper mistte het
noodzakelijk geachte ingrediënt van ‘zorg en handhaving’.
94 | Werken aan sociaal weerbare wijken