Werken aan sociaal weerbare wijken - Instituut ISW

ondersteuning door een autoriteit. We konden dus geen onderscheid maken tussen de
activiteiten en kunnen daarom ook niet concluderen of autoriteiten nu wel of niet belangrijk
zijn.
Conclusie: Vooral twee van de door Allport (1954) geformuleerde contactvoorwaarden
hebben invloed op de interetnische beeldvorming van kinderen. Het hebben van een
gemeenschappelijk doel, waarbij de deelnemers van elkaar afhankelijk zijn in het bereiken
van het doel heeft een positief effect op de verandering in de beeldvorming. Dit geldt
voornamelijk voor activiteiten met Nederlanders, waar het voldoen aan de voorwaarden het
negatieve effect van contact kan omdraaien.
Het gevaar van gemeenschappelijkheden 4
In het vorige hoofdstuk hebben we laten zien dat een gemeenschappelijk doel de wederzijdse
beeldvorming van kinderen van verschillende etnische groepen kan bevorderen. Veel
activiteitenbegeleiders proberen dit te bereiken door de activiteit rondom een
gemeenschappelijke interesse van de kinderen te organiseren. Hierbij valt te denken aan dans-
of muziekprojecten, waarbij de gedeelde interesse “muziek” centraal staat. Een soortgelijke
gedachte ligt vaak achter bijvoorbeeld voetbal- of beachvolleybaltoernooien. Aan de hand van
een gedeelde interesse zien de kinderen dat ze helemaal niet zo zeer van elkaar verschillen.
Dit zal op de lange termijn vooroordelen afbouwen.
Deze redenering klinkt geloofwaardig, echter, er is een valkuil aan verbonden waardoor de
goede bedoeling van zo’n activiteit onder bepaalde omstandigheden juist negatief kan
uitwerken. In dit hoofdstuk zullen we deze valkuil en de bijhorende omstandigheden duidelijk
uitwerken en analyses van onze gegevens laten zien, die erop wijzen dat contact hierdoor ook
averechts kan werken. Uiteindelijk biedt dit hoofdstuk een mogelijke verklaring voor het
eerder gevonden negatieve effect van contact op de beeldvorming ten aanzien van
Nederlanders.
De werking van gemeenschappelijkheid op de beeldvorming werd beschreven in een
wetenschappelijke theorie. Het “Common Ingroup Identity Model” van Samuel Gaertner en
Jon Dovidio (2000) gaat er vanuit dat mensen altijd bij een groep willen horen. Als er etnische
segregatie bestaat is etniciteit de belangrijkste manier waarop mensen de groep in hun
gedachten indelen. Voor hun identiteit is dan het meest bepalend dat ze tot één etnische groep
behoren. Het bewust maken van een gemeenschappelijkheid kan in dit soort situaties de
groepsindeling in het bewustzijn van mensen veranderen. Etniciteit overheerst niet langer,
maar de gedeelde eigenschap of de gedeelde interesse. In het geval van bijvoorbeeld een Hip-
Hop project in een buitenschoolse activiteit zien de deelnemers dat ze allemaal van Hip-Hop
houden en zal er een nieuwe identiteit ontstaan van Hip-Hop fans. Kinderen van alle etnische
groepen behoren in gelijke mate bij deze groep.
Het is al lang bekend uit wetenschappelijk onderzoek – maar ook uit ieders persoonlijke
ervaring – dat mensen een voorkeur hebben voor mensen die op hen lijken. Dit “similarityattraction”
principe (Byrne, 1971) leidt ertoe dat men vrienden kiest die op belangrijke
dimensies soortgelijke eigenschappen en meningen hebben. Bovendien vindt men
gelijkgezinde mensen gewoon leuker. Als nu kinderen uit de verschillende groepen voor het
boven beschreven Hip-Hop project op basis van hun gedeelde muzieksmaak worden
ingedeeld, zal hun perceptie van andere etnische groepen veranderen. De verschillen in
4 Verdere details over de gebruikte methodiek en analyses kunnen worden teruggevonden in: Stark, T. & Flache, A. (2010):
The Common Interest Trap. Ethnic Segregation as Unintended Byproduct of Opinion Homophily. Rijksuniversiteit
Groningen: Working paper.
28 | Werken aan sociaal weerbare wijken