Werken aan sociaal weerbare wijken - Instituut ISW

De politiehuiskamer in Klarendal verschilt op één punt van de politieposten in andere wijken.
In de politiehuiskamer hebben bewoners de keuze om ‘aan de balie’ of ‘in de huiskamer’
melding te maken en aangifte te doen. De ‘balie’ is gelegen aan de voorkant van het pand, en
bewoners die daar hun melding maken zijn vanaf de straat voor iedereen zichtbaar. De
huiskamer is gelegen aan de achterkant van het pand waar bewoners ‘ongezien’ met de
wijkagenten kunnen praten. De huiskamer is nadrukkelijk bedoeld om bewoners meer privacy
te bieden wanneer dit nodig is. In de huiskamer worden zij tijdens een gesprek – met een kop
koffie – op hun gemak gesteld om hen uiteindelijk meer bereid te vinden om melding te
maken of aangifte te doen van voorvallen van overlast en criminaliteit. Met andere woorden,
de verwachting is dat de ruimtelijke inrichting van deze voorziening de werkzaamheid ervan
vergroot.
4.2.4 Straatwijs
Het project Straatwijs beoogt problemen ‘achter de voordeur’ aan te pakken met als doel
zowel het welzijn van individuele huurders (vaak betreft het multiprobleemgezinnen) alsook
de leefbaarheid van de buurt te verbeteren. Woningcorporatie Stichting Volkshuisvesting
Arnhem (SVA) is de opdrachtgever en Stichting Rijnstad de opdrachtnemer. Straatwijs wordt
sinds de zomer van 2008 gedurende twee jaar in twee straten uitgevoerd: in Klarendal en in
Immerloo.
De bij het project betrokken professionals verwachten dat de zorg aan
(multi)probleemgezinnen niet alleen henzelf maar ook hun buurt ten goede komt. Persoonlijke
problemen veroorzaken overlastgevend gedrag en vergroten het risico dat kinderen en
jongeren verkeerd terecht komen. Tot persoonlijke problemen worden o.a. gerekend
schuldenlast, verslavingsproblemen, psychische klachten, gebroken huwelijken, werkloosheid
en gebrek aan opleiding. Hulpverlening schiet tekort omdat veel bewoners de weg naar
instanties niet weten te vinden en nauwelijks gebruik maken van bestaande voorzieningen.
Opdrachtgever SVA heeft in het verleden ervaren dat zij enkel kan optreden tegen
overlastgevende individuen of gezinnen door een uitzettingprocedure te starten. Een
uitzettingprocedure is echter niet eenvoudig, neemt veel tijd in beslag en is niet altijd
succesvol. Ook verhuizen de overlastproblemen vaak met de uitgezette bewoners mee. SVA
heeft Stichting Rijnstad daarom gevraagd of zij op een andere en snellere manier
overlastproblemen in buurten kunnen oplossen of op zijn minst beheersbaar te maken.
Straatwijs is de Arnhemse, meer intensieve variant van ‘Achter de Voordeur’ projecten die in
andere Nederlandse steden worden uitgevoerd. Straatwijs heeft ‘een extra focus op dwang en
drang’ (Stichting Rijnstad, Projectplan Straatwijs, p. 2). ‘Met drang en dwang’ wordt het
volgende bedoeld: het in eerste instantie ongevraagd aanbieden van zorg (‘outreachend’), het
vervolgens dwingend aanbieden van zorg wanneer dit nodig wordt geacht (‘bemoeizorg’) en
uiteindelijk zelfs dreigend aanbieden van zorg wanneer dit nodig wordt geacht (bij weigering
van zorg worden met sancties gedreigd of worden zij opgelegd) 16 . Ook kan ‘drang en dwang’
worden ingezet om binnen te komen bij een bewoner die tot dan toe alle instellingen buiten de
deur heeft gehouden. Het ‘waar nodig aansturen op dwang en drang’ is bedoeld voor
bewoners die langdurig en stelselmatig overlast veroorzaken (het betreft overwegend
16 De drang- en dwangmiddelen die kunnen worden ingezet zijn: het ontbinden van het huurcontract (huisuitzetting bij
overlast of huurschuld); een gedwongen opname van mensen die lijden aan een geestelijke stoornis (wet BOPZ), bij
opvoedingsproblematiek het inschakelen van het Advies en Meldpunt Kindermishandeling (AMK), de Raad van de
Kinderbescherming, Bureau Jeugdzorg; het inschakelen van Justitie (detentie en reclassering); een verordening van de
burgemeester; het korten op de uitkering (Dienst MO gemeente Arnhem).
76 | Werken aan sociaal weerbare wijken