Werken aan sociaal weerbare wijken - Instituut ISW

H6. Participatie van ouderen
Ir. Gerard Heins en Prof. dr. Gert de Roo
Dit hoofdstuk gaat over de participatie van ouderen in de wijk. De kansen en mogelijkheden
van ouderen in het stedelijk gebied om een actieve rol in de samenleving van de wijk te
vervullen worden beschreven. Uit dit deelonderzoek komt het algemene beeld naar voren dat
oudere participerende burgers een belangrijke bijdrage leveren aan de samenleving in het
algemeen en aan de wijk- of buurtgemeenschap in het bijzonder. Soms in de vorm van
formele deelname aan wijkgebonden organisaties, soms meer informeel door bij te dragen aan
het sociale kapitaal op straat- of buurtniveau. Ouderen blijken zich verplicht te voelen ten
opzichte van andere buurtbewoners en vinden het over het algemeen vanzelfsprekend iets
voor de buurt te doen. In veel gesprekken komt ook teleurstelling en frustratie naar voren
vanwege de afstandelijke houding van professionele instanties en niet deelnemende medewijkbewoners.
In een zorgzame wijk, waarin ouderen respect krijgen, zich veilig en thuis
voelen, zal de participatie van ouderen toenemen. Interventies van professionals die de
condities voor deze wederkerige relatie tussen wijk en oudere bewoner versterken, hebben de
meeste kans de participatie van ouderen te doen toenemen. De belangrijkste punten voor een
dergelijke aanpak zijn ‘persoonlijke benadering’, ‘faciliterend opereren van professionals’ en
‘gebruik maken van bestaande netwerken’.
In dit hoofdstuk (paragraaf 6.1) wordt eerst ingegaan op de achtergrond en de
probleemstelling van dit onderzoek om vervolgens dieper in te gaan op de interventies gericht
op het vergroten van de participatie van ouderen (paragraaf 6.2). Daarbij wordt ook
terugverwezen naar de uitkomsten van de eerder verrichte probleemanalyse en de analyse van
de interventies met betrekking tot participatie van ouderen, zoals deze verwoord zijn in
respectievelijk de SWOT-analyse en de publicatie “Interventies voor een leefbare wijk” 48 .
Extra aandacht besteden we aan de uitkomsten van de evaluaties van een tweetal interventies:
Wijkgericht Werken en de invoering van WMO-startpunten. Hoe deze evaluaties zijn
uitgevoerd, is verwoord in paragraaf 6.3. De resultaten en conclusies (paragraaf 6.4) zijn voor
een belangrijk deel op deze twee evaluaties gebaseerd, evenals de implicaties voor de praktijk
(paragraaf 6.5), waarmee dit hoofdstuk wordt afgesloten.
6.1. Achtergrond en probleemstelling
Dit hoofdstuk richt zich op de interactie tussen buurt en ouderen. In de eerste plaats gaat het
om de vraag onder welke condities oudere bewoners bereid zijn zich actief in te zetten voor
de leefbaarheid van hun wijk en hoe actoren dit kunnen aanmoedigen. Daarbij gaat het zowel
om participatie van ouderen in de planvorming in het kader van stedelijke vernieuwing als om
activiteiten van deze ouderen zelf gericht op het vergroten van de leefbaarheid van de wijk. In
de tweede plaats is de wijk, waarin de ouderen wonen, onderwerp van onderzoek, waarbij de
vraag centraal staat in hoeverre de wijk in staat is om een gemeenschap te zijn die zorg en
48 Publicaties die bouwstenen vormen voor dit eindrapport zijn te raadplegen op
www.instituutisw.nl/publicaties/onderzoeksrapport
Participatie van ouderen | 147