Werken aan sociaal weerbare wijken - Instituut ISW

Vanuit de wetenschappelijke theorie zouden we verwachten dat activiteiten die slechts op
allochtonen zijn gericht, zoals deze, wel een positieve bijdrage aan de integratie kunnen
leveren. Het zou kunnen zijn dat kinderen met ouders van allochtone afkomst moeite hebben
om hun eigen (etnische) identiteit te ontwikkelen, omdat ze zich noch helemaal allochtoon
noch helemaal Nederlands voelen. Zo’n bedreiging van de eigen etnische identiteit kan tot
conflicten leiden als deze kinderen proberen zich tegen de dominante Nederlandse cultuur af
te zetten. Juist activiteiten waarbij de kinderen de ruimte vinden om hun eigen groep tegen te
komen en een eigen etnische identiteit kunnen ontwikkelen, zou dit soort conflicten kunnen
voorkomen. Een mooi voorbeeld hiervan zijn de inspanningen van de vrijetijdsactiviteit “As
Salaam” in Malburgen om de normen en waarden van de islamitische cultuur aan die van de
Nederlandse samenleving te koppelen.
b) Gemengde activiteiten
Wat bijna altijd gebeurt, is dat kinderen van verschillende etnische groepen op binnen- en
buitenschoolse activiteiten elkaar tegenkomen, omdat de activiteiten gemengd zijn. In eerdere
hoofdstukken lieten we al zien dat gewoon contact hebben niet voldoende is om de
interetnische beeldvorming te verbeteren. Sterker nog, contact kan zelfs averechts werken. In
deze onderzoeken hebben we alleen gekeken naar het al dan niet contact hebben bij een
activiteit. Wat tot nu toe buiten beschouwing is gebleven is de hoeveelheid contact, oftewel
het aantal kinderen van andere etnische groepen waarmee men contact heeft. Als de
samenstelling van invloed op de beeldvorming is, zou dit een gemakkelijk sturingsinstrument
voor activiteitenbegeleiders kunnen zijn.
Om dit te onderzoeken kijken we weer naar schoolklassen in plaats van buitenschoolse
activiteiten. Juist nu is van cruciaal belang dat we precies weten wie met wie contact heeft.
Dit is bekend voor de schoolklassen, maar door de bovengenoemde beperking weten we dit
niet zeker voor alle activiteiten in onze steekproef. Bovendien heeft het kijken naar
schoolklassen het voordeel dat we onze resultaten kunnen vergelijken met eerder onderzoek
dat werd uitgevoerd naar de samenstelling van etnisch gemengde schoolklassen. De
wetenschappelijke kennis is met name op dit gebied niet eenduidig. Zo vonden onderzoekers
in Duitsland dat kinderen met meer Turkse klasgenoten een positievere houding ten aanzien
van Turken in het algemeen hadden (Feddes, Noack & Rutland 2009). Daarentegen kwam uit
een Nederlands onderzoek op basisscholen naar voren dat het aantal klasgenoten van een
bepaalde etnische groep niet van invloed was op de beeldvorming ten aanzien van deze
etnische groepen (Bakker, Denessen, Pelzer, Veneman, & Lageweg, 2007). Een andere studie
uit Nederland vond zelfs dat meer contact met kinderen van etnische minderheden tot een
negatievere beeldvorming leidde (Vervoort, Scholte & Scheepers 2008).
In ons onderzoek hebben we gekeken hoe het aantal Turkse, Marokkaanse of Nederlandse
klasgenoten samenhangt met de beeldvorming van de kinderen ten aanzien van deze groepen.
We beperken ons tot deze drie groepen, omdat zij de grootste etnische groepen in onze
steekproef vormen. Beeldvorming is gemeten op een schaal van 1 tot 5 met de maat die al
eerder werd beschreven. Hogere waarden staan voor een positievere houding. Door middel
van zogenoemde “structurele vergelijkingsmodellen 6 ” werd het verband tussen een aantal
klasgenoten en de beeldvorming onderzocht. Dit is gedaan aan het einde van groep 8, nadat de
leerlingen dus al vele jaren samen in een klas hadden gezeten. In deze analyses worden altijd
die kinderen buiten beschouwing gelaten die zelf tot de onderzochte etnische groep behoren.
6 Deze methode hebben we met name gebruikt om bij de verdere uitwerking van deze studie (zie hieronder) een onderscheid
te kunnen maken tussen de effecten die vriendschapsrelaties hebben op beeldvorming en het effect dat de beeldvorming
heeft op het aangaan van vriendschapsrelaties.
32 | Werken aan sociaal weerbare wijken