Werken aan sociaal weerbare wijken - Instituut ISW

woonden. Aanvankelijk is zowel de overlast van drugsverslaafden als het aantal inbraken
verminderd. Bewoners hebben het idee dat de rust eindelijk in hun buurt is teruggekeerd.
Bijna tegelijkertijd moeten ze echter constateren dat er overlastgevende mensen zijn komen
wonen in de nagenoeg leegstaande flat aan de andere kant van hun buurt. Ze merken dat er
aan de achterkant van de flat in drugs wordt gehandeld, dat er op straat wordt ‘getippeld’ en
dat er in de flat regelmatig harde muziek wordt gedraaid en er schreeuwende mensen op het
balkon staan. Al snel stellen bewoners dat de woningcorporatie weer probleemgevallen in hun
buurt heeft ‘gedouwd’ 21 . Het geeft hen het idee dat de corporatie eerder bijdraagt aan de
overlast in hun buurt, dan dat de corporatie moeite doet om de overlast voor bewoners te
verminderen. Dat is een teken van gezond wantrouwen. Bewoners weten dat buurtpreventie
geen invloed heeft op de beslissing van de corporatie om een deel van de flat in te richten als
opvanglocatie voor RIBW-cliënten. Het betekent dat buurtpreventie in dit geval geen
mogelijkheden had om het vertrouwen van vorm te laten veranderen.
Inbraken. In 2010 wordt er in korte periode een reeks inbraken gepleegd. Bewoners bellen
onmiddellijk de politie als zij constateren dat er wordt ingebroken. Zij proberen dat zodanig te
doen dat het niet opvalt dat zij bellen (bijvoorbeeld niet op straat of ’s avonds met het licht
aan voor de ramen staan telefoneren). Zij zijn namelijk bang dat de daders erachter komen
wie de politie heeft ingeschakeld en wraak zullen nemen. Als bewoners de daders herkennen,
zullen ze dat in de meeste gevallen niet tegen de politie zeggen. Redenen daarvoor zijn: (1) ze
kennen de dader en willen hem een hand boven het hoofd houden of (2) ze kennen de
gewelddadige reputatie van de dader en willen niet riskeren slachtoffer te worden van
represailles. In het tweede geval gaan bewoners ervan uit dat de daders erachter zullen komen
wie de politie heeft ingeschakeld. Dat komt omdat zij enerzijds verwachten dat andere
bewoners loslippig zullen zijn (en al dan niet per ongeluk onthullen wie de politie heeft
ingeschakeld) en anderzijds dat de politie hen ‘verraadt’ door kort na het voorval bij hen aan
de deur te komen. Bewoners hebben dit in het recente verleden namelijk werkelijk
meegemaakt. Het betekent dat bewoners een taak voor de politie zien weggelegd in het
oplossen van inbraken, maar verwachten tegelijkertijd dat (indirecte informele) sociale
controle tot represailles kan leiden. Het duidt op een (onveranderd) gezond wantrouwen.
Multiprobleemgezinnen. Er wonen enkele ‘multiprobleemgezinnen’ in de buurt die dagelijks
overlast veroorzaken en daarmee hun directe buren tot wanhoop drijven. Het betreft
bijvoorbeeld een gezin waarin de aan alcohol verslaafde man zijn vrouw mishandelt, en
waarvan de kinderen het huis op stelten zetten omdat zij niet worden gecorrigeerd door hun
ouders. De directe buren weten dat ze er niet op hoeven rekenen dat andere bewoners sociale
controle uitoefenen. Dat zullen ze dus zelf moeten doen. Zij spreken hun overlastgevende
buren aan op hun gedrag en krijgen in de meeste gevallen een begripvolle reactie waarin
beterschap wordt beloofd. Maar de overlast keert terug zodra de man weer beschonken is. Zij
hebben inmiddels de ervaring dat het direct aanspreken van het gezin een tijdelijk effect heeft.
In een vergelijkbare situatie zitten de buren van een drugsverslaafde vrouw die vaak tot diep
in de nacht feesten geeft, waar meerdere drugsverslaafden komen. De buren worden door de
muziek en het geschreeuw grote delen van de nacht wakker gehouden. Ook bij hen leert de
ervaring dat het direct aanspreken weinig effect sorteert. Daarom schakelen bewoners de
corporatie of politie in, in de hoop dat zij de overlast wel kunnen stoppen. Zij komen echter
21 De corporatie heeft een gedeelte van de flat bestemd voor cliënten van de Regionale Instelling voor Beschermd Wonen
(RIBW). Het betreft mensen met een psychiatrische achtergrond of ernstige psychosociale problemen.
82 | Werken aan sociaal weerbare wijken