Werken aan sociaal weerbare wijken - Instituut ISW

In vraag 3 hebben we ons beperkt tot een relatief kort tijdsbestek. Ook al is het wenselijk dat
deelname aan activiteiten rechtstreeks positieve effecten oplevert, zou het heel goed mogelijk
zijn dat daadwerkelijke veranderingen in de beeldvorming pas later zichtbaar worden. Zo zou
het ook mogelijk kunnen zijn dat deelname slechts een tijdelijk, beperkt effect heeft. Na een
korte periode, die tot verandering heeft geleid, vallen de kinderen terug in hun gewone
gedrags- en gedachtepatroon. Om de langdurige effecten in kaart te brengen, volgen we de
groep kinderen uit onze steekproef nog een jaar langer (vraag 4).
2.2.2 Deel 2: Welke karakteristieken van interventies bepalen hun succes?
Nog belangrijker dan de vraag naar het effect van deelname, zijn de vragen die betrekking
hebben op hoe dit effect tot stand komt. Onderzoeksvragen 5 tot en met 8 gaan over succes- en
faalfactoren van interventies. Antwoorden op deze vragen zullen aanwijzingen geven over
hoe men een activiteit het beste kan opzetten om integratie te bevorderen. Hier gaat het dus
om wat professionals kunnen doen om negatieve effecten te voorkomen.
5. Heeft de mate waarin de activiteiten voldoen aan de door Allport geformuleerde
voorwaarden effect op de mate en de richting van de eventuele verandering in
interetnische beeldvorming?
6. Is het benadrukken van een gemeenschappelijkheid, zoals een bepaalde gezamenlijke
interesse, een manier om de etnische segregatie tegen te gaan, oftewel de etnische
integratie (interetnische vriendschappen) te bevorderen?
Onder vraag 5 hebben we gekeken of de manier waarop de interventie is opgezet van invloed
is op de daadwerkelijke effecten op integratie. Hier gaat het dus vooral om mogelijke
succesfactoren van een interventie. Echter, omdat de door Allport geformuleerde condities
alleen positieve effecten voorspelden, werd duidelijk dat we hier geen verklaring voor
negatieve effecten zouden vinden. Daarom legden we de nadruk in de overige
onderzoeksvragen in sterkere mate ook op mogelijke faalfactoren van interventies. Uit onze
gesprekken met professionals kwam naar voren dat ze in hun dagelijks werk proberen de
beeldvorming te verbeteren en interetnische vriendschappen te bevorderen, door de kinderen
gemeenschappelijkheden te laten ontdekken. De gedachte is dat kinderen, die dezelfde
interesses hebben, het gevoel zullen ontwikkelen meer op elkaar te lijken en minder
verschillen zullen waarnemen. Wetenschappelijk onderzoek bevestigt deze verwachting
(Cameron, Rutland, Brown, & Douch, 2006; Gaertner & Dovidio, 2000). Echter, er zijn
recente aanwijzingen dat dit proces niet altijd positieve effecten op integratie heeft (Dovidio,
Gaertner, & Saguy, 2009). Hier zou dus een mogelijke verklaring kunnen liggen voor
negatieve gevolgen van deelname aan activiteiten. In onderzoeksvraag 6 gingen we kijken
onder welke omstandigheden interventies, die gefocust zijn op een gemeenschappelijke
interesse, integratie bevorderen en wanneer ze averechts werken.
Naast de inhoud van de activiteit zou ook de samenstelling een rol kunnen spelen. Het is
mogelijk dat de verdeling van de etniciteiten, die aanwezig zijn bij de activiteiten, van invloed
is op de mate waarin deelname de integratie kan beïnvloeden (vraag 7). Volgens de Etnische
Bedreigingtheorie (Blalock, 1967; zie ook Stark, et al., 2009) kan de etnische samenstelling
verschillende effecten op deelname veroorzaken voor verschillende groepen kinderen. Als
bijvoorbeeld Nederlandse kinderen, die eraan gewend zijn om altijd tot de meerderheidsgroep
te horen, in de schoolklas of in de maatschappij in het algemeen, bij een activiteit in de
minderheid zijn, zouden ze zich in hun positie bedreigd kunnen voelen. Als consequentie
14 | Werken aan sociaal weerbare wijken