Werken aan sociaal weerbare wijken - Instituut ISW

2.2. Interventies en onderzoeksvragen
Om onze onderzoeksdoelstellingen te bereiken, hebben we in het voorjaar van 2008
activiteiten geïnventariseerd die op dat moment plaatsvonden in de krachtwijken. We richtten
ons op interventies die effect zouden kunnen hebben op de houding die kinderen hebben ten
aanzien van andere etnische groepen en op de vriendschappen tussen autochtone en
allochtone kinderen. Deze uitkomsten hoefden echter niet expliciet geformuleerd te zijn als
doelen door de uitvoerders van de interventies. Wij verwachtten dat interventies, die aan
bepaalde eisen voldeden, de integratie van kinderen zouden bevorderen, ook al waren de
interventies niet speciaal hiervoor geïnitieerd. Wij stellen dat integratie vaak een neveneffect
is van activiteiten, waarin kinderen van verschillende etnische groepen elkaar meerdere malen
ontmoeten en samen hun vrije tijd doorbrengen.
Uitgangspunt van ons onderzoek is de door Gordon Allport (1954) geformuleerde
"Contacttheorie". Deze theorie voorspelt dat contact tussen verschillende etnische groepen –
zoals het in Arnhemse activiteiten plaatsvindt – vooroordelen en discriminatie reduceert. Dit
effect zal worden versterkt als de activiteit aan een aantal voorwaarden voldoet. Ten eerste
dienen de groepen een gelijke status te hebben. Wanneer bijvoorbeeld een dominante groep
van acht Turkse jongens contact heeft met twee Nederlandse jongens, zal dit niet leiden tot
een afname van vooroordelen. Als een activiteitenbegeleider echter zo’n dominantie weet te
voorkomen kan ook een activiteit met zulk een deelnemersamenstelling slagen. Ten tweede
dienen de groepen gemeenschappelijke doelen na te streven. Het streven naar een succesvol
optreden aan het eind van een dansproject zou de kinderen bijvoorbeeld kunnen motiveren om
positief met elkaar om te gaan. Ten derde dient er samenwerking tussen de groepen plaats te
vinden, waarbij de groepen afhankelijk van elkaar zijn in het bereiken van het doel. Ten
vierde dient er een autoriteit aanwezig te zijn, die de samenwerking bevordert en benadrukt
dat er geen redenen voor negatieve percepties zijn. Een laatste voorwaarde, die niet tot de
hiervoor genoemde Contacttheorie behoort maar wel van belang is, is dat de groepen niet
slechts incidenteel, maar gedurende een langere periode contact hebben onder de genoemde
voorwaarden. Hierdoor ontstaat er voldoende ruimte om elkaar ook op het persoonlijke vlak
te leren kennen en eventueel vriendschappen te sluiten. Als gevolg hiervan kan de negatieve
beeldvorming plaatsmaken voor een positieve beeldvorming ten aanzien van andere groepen.
De evaluatie kent twee onderdelen, oftewel kernvragen. In deel 1 richten we ons op het in
kaart brengen van de effecten die deelname aan activiteiten in Arnhem had op integratie. Dit
deel is voornamelijk beschrijvend en laat zien hoe succesvol de activiteiten waren in termen
van integratie, op het moment dat ze werden uitgevoerd. De meeste analyses van dit
onderdeel werden vorig jaar al uitgevoerd en de resultaten staan gedetailleerd beschreven in
de ISW tussenrapportage 2009 (zie hoofdstuk van Stark et al., 2009). Deel 2 heeft
daarentegen het doel de succes- en faalfactoren van binnen- en buitenschoolse activiteiten te
onderzoeken. Voornamelijk uit dit onderdeel zullen implicaties voor de praktijk af te leiden
zijn.
2.2.1 Deel 1: Slagen de interventies in het bevorderen van integratie?
Om uitspraken over het daadwerkelijke effect van de deelname aan een activiteit op integratie
te kunnen doen hebben we op meerdere momenten vragenlijsten onder dezelfde groep
kinderen afgenomen. De effecten kunnen we bepalen door de meningen of het gedrag,
voordat de kinderen aan een interventie hebben deelgenomen, te vergelijken met hun mening
of gedrag nadat ze hebben deelgenomen. De veranderingen in mening en gedrag laten zich
toeschrijven aan de deelname, als deze verschillen van de mening en het gedrag van de niet-
12 | Werken aan sociaal weerbare wijken