Werken aan sociaal weerbare wijken - Instituut ISW

Deze sturingsmodellen (in de literatuur ‘veranderingstheorieën’ genoemd zoals in Cotterill,
2002) zijn van onschatbare waarde voor professionals die veranderingsprocessen
implementeren maar zijn bij aanvang van een project of interventie zelden expliciet, Arnhem
niet uitgezonderd. Ze worden als vanzelfsprekend aangenomen; ze zijn vaak gebaseerd op
intuïtie of gezond verstand (zie bijvoorbeeld Chen, 1990; Weiss, 2000). Mede als gevolg
hiervan, zien we in de verschillende project- en interventiebeschrijvingen niet of nauwelijks
reflectie op de wijze van sturing terug. Sterker nog, vaak veranderen onbewust gebruikte
sturingsmodellen in de loop van de interventie (zie bijvoorbeeld Mason & Barnes, 2007).
Bij het beoordelen van deze sturingsmodellen staat de volgende vraag centraal: in
hoeverre dragen de sturingsmodellen en bijbehorende werkwijzen bij aan het creëren van
sociaal weerbare wijken?
5.3. Methoden om interventies te evalueren
Omdat de onderzoeksvragen eerder verkennend van aard zijn dan een meting betreffen,
hebben we in dit deelonderzoek gekozen voor een benadering gebaseerd op de Gefundeerde
Theoriebenadering (zie Tussenrapportage, maar bijvoorbeeld ook Glaser, 1992; Bryant &
Charmaz, 2007; Wester, 1995). Één van de voordelen van deze onderzoeksmethode is dat de
praktijk centraal staat. Bij een onderzoeksmethode gebaseerd op de Gefundeerde
Theoriebenadering worden niet eerst hypothesen opgesteld aan de hand van theorie om deze
vervolgens in de praktijk te testen door metingen of observatie. Integendeel zelfs. Het is een
kwalitatieve onderzoeksstrategie welke ‘theorie’ genereert terwijl tegelijkertijd onderzoek
wordt gedaan. De kern van dergelijk verkennend onderzoek is dat we continu de
interventiepraktijken observeren en die vergelijken met verschillende theoretische inzichten.
Het resultaat is een generalistische weergave (lees: theorie) over de Arnhemse praktijken
aangaande participatie van bewoners in interventies gericht op sociaal weerbare wijken.
Eén van de nadelen van onderzoek op basis van de gefundeerde theoriebenadering is dat
ze moeilijk te vangen is in een format zoals gekozen voor deze eindrapportage. In de loop van
het onderzoek ontwikkelen zich inzichten die richtinggevend zijn voor het vervolg van het
onderzoek. Dit houdt onder andere in dat de probleemstelling maar ook de onderzoeksvragen
rechtstreeks voortkomen uit het onderzoek in Arnhem. In feite zijn dit dus resultaten van het
onderzoek. Om dit nadeel deels te ondervangen, beschrijven we hieronder kort hoe we –
chronologisch gezien – tot de resultaten zijn gekomen.
Op basis van het bijwonen van vergaderingen van wijkplatforms, professionals, informele
gesprekken met bewoners en professionals en de enquête gehouden in de eerste twee
onderzoeksjaren rees het vermoeden dat participatie van bewoners niet zonder meer positief is
voor het slagen of falen van interventies gericht op sociaal weerbare wijken. Zo vertelde
enkele bewoners mij dat ze het “spuugzat” waren dat professionals zich continu bemoeien met
wat ze heel goed zelf kunnen. “Ik ben geen klein kind meer. Ik kan prima een feestje
organiseren of zo, maar dan willen zij zich daar weer tegenaan bemoeien om vervolgens met
hun dikke kop de credits op te eisen.” Ook professionals vertelden dat bewoners te veel
betutteld werden, maar dat tegelijkertijd overlastgevers te vrijblijvend werden aangepakt. Met
andere woorden, het succesvol vormgeven van bewonersparticipatie bij interventies lijkt
afhankelijk van de context van de interventie.
Om dit vermoeden verder te onderzoeken hebben we in het derde onderzoeksjaar en het
begin van het vierde onderzoeksjaar zesendertig professionals – zowel uitvoerende
124 | Werken aan sociaal weerbare wijken