Werken aan sociaal weerbare wijken - Instituut ISW

Hulpbehoevende, niet participerende oudere burgers persoonlijk benaderen
Deze aanbeveling sluit naadloos aan op de eerder geformuleerde aanbeveling waarbij het ging
om ouderen te stimuleren om formeel te participeren in wijkgebonden organisaties. Bij het
stimuleren van ouderen om (weer) deel te nemen aan de samenleving is een zelfde directe,
sturende benadering noodzakelijk.
De uitkomsten van de evaluatie geven een indicatie van het beperkte succes van de
WMO-startpunten in de twee wijken van Arnhem. Deze voorzieningen spelen weliswaar in op
de vraag naar individuele begeleiding en ondersteuning in onze bureaucratische en harde
samenleving, maar het bereikt niet de mensen die eenzaam zijn, contacten en zorg nodig
hebben. Veel kansarme, niet participerende burgers schromen om van dit soort voorzieningen
gebruik te maken (Linders, 2010). Wanneer deze toch worden bereikt missen zij de sociale
netwerken, die ze nodig hebben om werkelijk te participeren. Een bezoekje aan het WMOstartpunt
speelt daarbij geen rol van betekenis.
In de publicatie “Interventies voor een leefbare wijk” zijn de (theoretische) condities
beschreven om ouderen weer deel te laten nemen en te laten participeren in de samenleving
(zie eerder). Als we deze condities loslaten op de implementatie van de WMO-startpunten,
dan dient er veel meer sturend en faciliterend door de professionals opgetreden te worden.
Hiermee wordt gedoeld op een rechtstreekse en persoonlijke benadering van de
hulpzoekende, niet-participerende oudere bewoner. De “achter de voordeur” projecten zijn
daar een goed voorbeeld van en bereiken veel meer (mensen) dan de afwachtende invulling
van de WMO-startpunten in Arnhem. Men zal naar de (oudere) mensen toe moeten.
Gebruik maken van bestaande sociale netwerken in de buurt
Lilian Linders pleit in haar recente promotieonderzoek naar informele zorg in een volksbuurt
in Eindhoven voor inspanningen van de overheid om bureaucratie te voorkomen, procedures
te vereenvoudigen en mensen te leren zelf hun formulieren in te vullen. (Linders, 2010).
Kansarme burgers profiteren minder van voorzieningen die met collectieve middelen
gefinancierd worden. De buurt heeft een beperkte betekenis om mensen weer deel te laten
nemen in de samenleving. Bestaande sociale netwerken zoals familieverbanden blijken
belangrijker te zijn. In de publicatie “Interventies voor een leefbare wijk” is ook al gewezen
op het belang van “het inhaken op bestaande sociale netwerken” als succesfactor voor
interventies gericht op informele participatie. Deze conclusie wordt gedeeld door het
onderzoek naar ruimtelijke segregatie en stedelijke netwerken van Gwen van Eijk (Van Eijk,
2010). Overigens maakt zij daarbij de nuancering dat vele buurten in een wijk bestaan uit
netwerken van vrienden en familie, zeker in multi-etnische buurten. In die hoedanigheid kan
een buurt een platform zijn voor ouderen om hiervan deel uit te maken. Dit pleit echter wel
voor een andere strategie.
Andere richting en toegankelijkheid
Dat het WMO-startpunt in Arnhem een broedplaats voor burgerinitiatieven van bewoners zou
moeten zijn, past nog niet in het huidige beeld. Het heeft nu alleen nog maar een loketfunctie,
waar vragen worden beantwoord. Om van een startpunt een echte ontmoetingsplek in de wijk
te maken is meer nodig op de locatie zelf, zowel wat inrichting (wachtruimte) als
toegankelijkheid (uitnodigend) betreft. De inschakeling van vrijwilligers als gastheren en
gastvrouwen, waar bij de opzet sprake van was, past daar goed in. De intentie van de opzet
was dat gastheren en –vrouwen en de Startpuntadviseurs de “cliënten” individueel,
uitnodigend en vraaggericht zouden benaderen, als ze er eenmaal zijn. Hierbij kunnen
bestaande sociale netwerken in de wijk een belangrijke rol spelen. Het WMO-startpunt alleen
164 | Werken aan sociaal weerbare wijken