Werken aan sociaal weerbare wijken - Instituut ISW

“Dat was wel tof van de wijkagent … er was een jongen, die was een beetje
doorgeslagen en agressief… en toen kwam die wijkagent met een knuppel aan, en hij
wilde erop slaan. Maar ik zei tegen hem: ‘die jongen is een beetje dronken, hij is niet
helemaal honderd, dus laat die jongen maar met rust’. Toen zei hij: ‘goed dat je dat
hebt gezegd, dan weet ik dat. Als jullie hem in bedwang houden, en jullie brengen hem
naar huis, dan is er niks aan de hand’. Toen hebben wij hem naar huis gebracht en toen
was het klaar. Zulke agenten zijn er ook.”
Concluderend
Op basis van onze evaluatie stellen wij dat de samenwerking aan de overlasttafel het gezond
wantrouwen van bewoners in elkaar, en het gezond wantrouwen van bewoners in lokale
instellingen, (nog) niet heeft omgevormd tot een ‘goed vertrouwen’. De reden voor deze
geringe werkzaamheid is dat de overlasttafel – in de ogen van bewoners – niet of nauwelijks
tot de uitoefening heeft geleid van effectieve formele sociale controle op voorvallen van
overlast en criminaliteit. In de bovenstaande alinea’s hebben wij uiteengezet dat deze controle
lange tijd is uitgebleven omdat er – met name in de periode dat de overlasttafel wordt
opgericht – niet is voldaan aan één van twee noodzakelijke voorwaarden daarvoor. Tussen de
deelnemende professionals bestaat namelijk een gezond wantrouwen dat lang wordt bevestigd
door onzekerheden over de voorwaarden van hun samenwerking: het met elkaar delen van
privacygevoelige informatie op basis van een convenant of privacy protocol aan een tafel die
‘klein en bekend’ van samenstelling is.
De formele sociale controle die wel wordt uitgeoefend en bovendien zichtbaar is voor
bewoners, is niet zonder meer effectief. Het optreden van een beveiligingsbureau kan daarom
het vertrouwen van bewoners niet terugwinnen. Wij hebben echter wel indicaties gevonden
dat de houding en het optreden van de nieuwe wijkagenten, het gezond wantrouwen van
bewoners in de politie begint om te vormen tot een goed vertrouwen. Dit hebben we echter
alleen kunnen vaststellen onder de bewoners die de nieuwe wijkagenten van dichtbij hebben
meegemaakt. Hun verwachting dat deze wijkagenten in staat zijn om verschillende vormen
van overlast en criminaliteit effectief aan te pakken, is niet alleen gebaseerd op de reeds
behaalde resultaten maar vooral op hun houding om – waar nodig - consequent te handhaven.
Volgens hen is dat precies wat de Geitenkamp nodig heeft: wijkagenten die niet schromen om
tegen bepaalde gezinnen of jongeren op te treden.
Deze verbetering heeft (nog) geen gevolg gehad voor het vertrouwen van bewoners in
elkaar. Bewoners verwachten niet dat hun buurtgenoten nu wel de wijkagent durven
inschakelen om op te treden tegen (multiprobleem)gezinnen en probleemjongeren. Dat komt
omdat bij veel bewoners nog steeds de angst voor represailles overheerst. Daar heeft het
optreden van de nieuwe wijkagent (nog) niets aan kunnen veranderen. Hun gezond
wantrouwen in elkaar blijft daarom nog voortbestaan.
4.4.5 Samenvatting van conclusies
In deze evaluatie stond de vraag centraal in hoeverre de interventies de collectieve
weerbaarheid van bewoners hebben versterkt en daarmee hebben bijgedragen aan duurzame
buurtveiligheid. Welke conclusies kunnen wij trekken uit onze evaluaties van de vier
interventies?
In de eerste plaats concluderen wij dat er geen sprake is van bewoners die elkaar wantrouwen
noch van bewoners die lokale instellingen wantrouwen. Deze conclusie stemt hoopvol omdat
wantrouwen de slechtst denkbare uitgangspositie is voor de versterking van collectieve
weerbaarheid. In de tweede plaats concluderen wij dat er niet of nauwelijks sprake is van
108 | Werken aan sociaal weerbare wijken