Werken aan sociaal weerbare wijken - Instituut ISW

dat buurtpreventie het gezonde wantrouwen in instellingen niet heeft kunnen omvormen tot
een goed vertrouwen.
Verklaring van het gebrek aan formele sociale controle
Op basis van bovenstaande bevindingen moeten we concluderen dat buurtpreventie het
gezond wantrouwen van bewoners niet heeft omgevormd tot een goed vertrouwen. De reden
hiervoor is dat buurtpreventie niet of nauwelijks tot de uitoefening van formele sociale
controle op voorvallen van sociale overlast en criminaliteit heeft geleid. In de loop der jaren
wordt namelijk niet meer voldaan aan twee noodzakelijke voorwaarden voor het uitoefenen
van formele sociale controle (waar bij aanvang van het project wel aan was voldaan). In de
eerste plaats moet de politie onderkennen dat zijzelf ‘aan zet is’ omdat bewoners geen of
slechts ineffectieve informele sociale controle uitoefenen. In de tweede plaats moeten
wijkagenten en straatcoördinatoren elkaar kunnen vertrouwen willen de wijkagenten formele
sociale controle uitoefenen.
Aanvankelijk is aan de eerste voorwaarde voldaan: buurtpreventie start omdat de
ervaring leert dat bewoners niets durven of kunnen doen aan de voorvallen die in hun buurt
plaatsvinden. Door zich te committeren aan buurtpreventie onderkennen lokale instellingen
dus dat zij aan zet zijn door – met behulp van de informatie waar de straatcoördinatoren hen
in voorzien – op te treden tegen overlastgevend en crimineel gedrag. In de loop der jaren
ontstaat er een meningsverschil tussen straatcoördinatoren en professionals over de noodzaak
en het nut van buurtpreventie. De straatcoördinatoren achten buurtpreventie nog steeds
noodzakelijk om te voorkomen dat overlast en criminaliteit terugkeren. De politie is van
mening dat buurtpreventie ‘door de actualiteit is ingehaald’ omdat het veiligheidsprobleem
dat de aanleiding vormde voor dit project, tegenwoordig (in 2010) niet meer aan de orde is.
Met de recente sloop (vanaf 2007) van flats waarin meerdere drugsdealers woonden, is de
overlast van verslaafden en de inbraken door verslaafden sterk afgenomen. De wijkagenten
zien echter dat andere problemen van veiligheid nog steeds bestaan, maar dat de acties van
buurtpreventie daar nu juist amper op zijn gericht. Zij vinden namelijk dat de
straatcoördinatoren zich te weinig bezig houden met het melden van overlast en criminaliteit
en zich teveel bezighouden met het organiseren van buurtactiviteiten. De straatcoördinatoren
zijn daarentegen van mening dat straatfeesten eraan bijdragen dat bewoners weer ‘meer met
elkaar gaan doen’, waardoor zij elkaar ook makkelijker zullen aanspreken op overlastgevend
gedrag. De uitoefening van informele sociale controle op voorvallen van criminaliteit en
overlast vinden zij dus (net als de politie) nodig. Over de manier waarop dat bereikt moet
worden, verschillen zij echter van mening.
Aanvankelijk is ook aan de tweede voorwaarde voldaan: ondanks de ervaring dat de politie er
tot dan toe niet in is geslaagd het probleem van drugsoverlast en inbraken effectief aan te
pakken, verwachten de deelnemers (bewoners en professionals) dat zij dat in nauwe
samenwerking met elkaar wel kunnen bereiken. Dat de straatcoördinatoren bereid zijn om in
samenwerking met de politie de buurt ‘leefbaar en veilig’ te maken, en dat de meerderheid
van de buurt positief is over de invoering van buurtpreventie 24 , getuigt van een goed
vertrouwen in de politie. Concreet verwachten de straatcoördinatoren dat de wijkagent op
basis van hun meldingen effectieve formele sociale controle zal uitoefenen. Deze
verwachtingen zijn niet gebaseerd op eigen ervaringen maar op verhalen over succesvolle
24 In 1997 is een enquête onder de bewoners verspreid om het draagvlak voor de invoering van buurtpreventie te
onderzoeken. Van de 355 verspreide formulieren werden er 304 ingevuld. 268 huishoudens (88%) willen graag dat
buurtpreventie wordt ingevoerd.
84 | Werken aan sociaal weerbare wijken