Werken aan sociaal weerbare wijken - Instituut ISW

In september 2009 schuift een van de nieuwe wijkagenten voor het eerst aan bij de
overlasttafel. Hij vertelt dat zijn collega’s en hij een nieuwe aanpak voorstaan. Het hebben
van ‘goed contact’ met mensen die overlastgevend of crimineel gedrag vertonen, is volgens
hem van weinig waarde als het er niet aan bijdraagt dat zij zich in de toekomst meer gaan
gedragen. Tijdens de vergadering stelt hij daarom voorop dat wijkagenten ‘er niet zijn om
aardig gevonden te worden’ en laat hij veelvuldig blijken dat zijn collega’s en hij op korte
termijn ‘grenzen willen stellen’. Het is hem er veel aan gelegen dat overlastgevende
(multiprobleem)gezinnen en probleemjongeren weten dat zij met hem op een zakelijke en
rustige manier afspraken kunnen maken, maar dat hij er vervolgens op toeziet dat iedereen –
ook professionals – deze afspraken werkelijk nakomt. De wijkagent blikt terug op zijn eerste
halfjaar op de Geitenkamp. Hij stelt dat “het enige wat de Geitenkamp nodig heeft gehad, is
duidelijkheid over de regels en iemand die dit handhaaft”.
Een voorbeeld: vlak na zijn aantreden hoort de wijkagent over bewoners van drie
aanpalende panden die tot 's avonds laat het perkje voor hun huis bezetten. Dit gaat gepaard
met veel bier en geluid - waarvan andere bewoners overlast ervaren. Wanneer de wijkagent
hierover navraag doet, blijken er reeds afspraken te zijn gemaakt door deze bewoners, de
vorige wijkagent en de afdeling Handhaving van de gemeente Arnhem. Het betreft afspraken
over: tijdstippen wanneer het perkje wordt gebruikt, wat onwenselijk gedrag is, en het
opruimen van dit perkje na gebruik. Deze afspraken staan op papier en zijn door iedereen
ondertekend - maar niemand ziet erop toe dat er afspraken worden nagekomen. Wanneer de
wijkagent de ‘bijzonder opsporingsambtenaar’ (BOA) van de gemeente afdeling Handhaving
hierover spreekt, valt hem op hoeveel angst er leeft onder professionals:
“En hij zei gewoon letterlijk ‘ja, zo werkt dat niet op de Geitenkamp’. Ik vraag: ‘wat
bedoel je’? Hij antwoordt: ‘dat hoort er nou eenmaal bij. Anders krijg je een veldslag’.
Hij dacht waarschijnlijk dat ik zou zeggen ‘dan moeten we het maar niet doen’ maar ik
zeg ‘dan wordt het maar een veldslag, we gaan dit doen’. Punt. En dan komen we net
zolang tot het gebeurd is. Eerst dacht ik dat we de ME achter de hand moesten houden,
met hun lange latten. En wat gebeurt er: ik ga daar op mijn eentje naartoe met de
brommer en die mensen zijn zo vriendelijk, en zeggen ‘ja wij gaan ons aan de
afspraken houden’. Het enige wat ze nodig hadden, was iemand die zei ‘dit spreken af
en hier gaan we ons aan houden’.”
Aan de overlasttafel wordt het gezond wantrouwen in de politie langzaam maar zeker
omgevormd tot een goed vertrouwen. De houding en werkwijze van de nieuwe wijkagenten
vindt instemming bij de anderen: zij hebben wijkagenten nodig die werkelijk ‘handhaven’.
Tevens horen en zien zij dat successen worden geboekt 42 . Zoals gezegd willen de wijkagenten
op korte termijn grenzen stellen, met name aan het gedrag van overlastgevende en beginnende
delinquenten die een leidersrol spelen in de wijk. Dat wil zeggen, een klein aantal jongens dat
een groter aantal anderen ‘met zich mee trekt’ in overlastgevend en crimineel gedrag 43 . Een
zichtbaar voorbeeld hiervan is wanneer een wijkagent in december melding krijgt van een
groep van twaalf jongens die op het marktplein sneeuwballen gooien tegen de ramen van
woningen en voorbij rijdende auto’s. Hij gaat erop af in burgerkleding en met een burgerauto,
rijdt de jongens klem op de stoep, pakt de leider bij de arm, en legitimeert zich als ‘de nieuwe
42 Ook vernemen zij in maart 2010 dat het aantal uren voor wijkagenten op de Geitenkamp vanaf heden is verdubbeld: er
komt nog een wijkagent bij. Dat draagt bij aan de vorming van een goed vertrouwen in de korpsleiding.
43 Bij zijn komst in de wijk heeft de wijkagent onder andere van de jongerenwerkers informatie gekregen over groepen
probleemjongeren, en wie van hen de meeste aandacht verdient.
Duurzame buurtveiligheid | 105