Werken aan sociaal weerbare wijken - Instituut ISW

elkaar houden. Verder voelen ouderen zich in de regel meer verbonden met hun buurt dan
jongeren en willen in meerderheid (62% tegenover 35% van de jongeren) zo lang mogelijk in
de buurt blijven wonen. Toch blijkt dat de ouderen in de vijf Arnhemse wijken minder actief
zijn en minder participeren dan de jongeren.
Uit de probleemanalyse van ons onderzoek (zie SWOT-analyse) komt naar voren dat in de
vijf wijken in Arnhem de ouderen minder actief zijn en minder participeren dan in de rest van
Arnhem. Slechts 24% van de autochtone ouderen en 10% van de allochtone ouderen hebben
in 2005 daadwerkelijk geparticipeerd in leefbaarheidprojecten in één van de vijf wijken. Uit
het onderzoek komt ook naar voren dat de houding van ouderen ten opzichte van de buurt (de
attitude) in grote mate de keuze bepaalt of iemand daadwerkelijk participeert. Dat er meer
kansen liggen dan nu benut worden, blijkt uit de conclusie dat iets meer dan 1/3 deel van de
oudere mensen die nu niet participeren overweegt dit in de komende jaren wel te doen. Men
vindt het “wel leuk om iets voor de buurt te doen” en bovendien denken ze dat ze een bijdrage
kunnen leveren aan de buurt. Bij de intentie om komende jaren te participeren spelen
normatieve afwegingen een rol van betekenis: ouderen voelen zich verplicht ten opzichte van
andere buurtbewoners en vinden het over het algemeen vanzelfsprekendheid iets voor de
buurt te doen. Een actieve inbreng van ouderen is niet alleen wenselijk vanwege
dienstverlening wenselijk, hun betrokkenheid is ook van belang om de sociale cohesie in
bepaalde wijken in stand te houden. Veel ouderen zien hun leefomgeving snel veranderen, cq.
verkleuren door instroom vanuit andere delen van de stad. Vooral wanneer deze instroom
bewoners uit achterstandswijken betreft, wordt dit ervaren als een bedreiging voor de
bestaande kwaliteit van de leefomgeving en een afbreuk van het gevoel van veiligheid. Het
gevaar is dat de sociale cohesie in de wijk afbrokkelt en dat ouderen vervreemden, waardoor
zij nog verder vereenzamen. Vervreemding van de wijk versterkt de neiging van ouderen tot
isolement en passiviteit.
Een cruciale randvoorwaarde voor ouderen in hun oriëntatie op de wijk is de mate waarin er
sprake is van een redelijke mate van zorgzaamheid. Een zorgzame wijk is een wijk met een
passend aanbod van woningen, voorzieningen, activiteiten en diensten die erop gericht zijn
ervoor te zorgen dat ouderen zo lang mogelijk in hun eigen woning en woonomgeving kunnen
blijven wonen.
In de publicatie “Interventies voor een leefbare wijk” is getoetst in hoeverre de Arnhemse
wijken zorgzaam genoemd kunnen worden. Uit deze toets kwam naar voren dat vooral de
Arnhemse wijken Het Broek en Klarendal op meerdere punten negatief scoorden. Deze twee
wijken komen ook in de SWOT-analyse naar voren als zwakke wijken. Klarendal was daarin
al genoemd als een kwetsbare en weinig zorgzame wijk. De andere wijken scoorden beter en
vooral de wijk Presikhaaf kan met recht zorgzaam genoemd worden.
Zoals gezegd is dit onderzoek gericht op de interactie tussen wijk en ouderen. Het gaat
over de vraag welke interventies effect hebben op de participatie van ouderen in wijken en
buurten. Onder welke condities hebben interventies van professionele actoren, gericht op het
activeren van ouderen de meeste kans op succes? De premisse is dat deze interactie tussen
buurt en ouderen de buurt sterker, cq. weerbaarder maakt voor problemen die de leefbaarheid
kunnen verstoren.
Participatie van ouderen | 149