Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE – 107
Toch is het vaak inopportuun om de verkoop in dergelijke omstandigheden te laten
plaatshebben. Men neemt dan ook aan dat de voorwaardelijke verkoper de ontbinding
van de verkoop kan vorderen ten nadele van de in gebreke blijvende koper. (*1)
De gefrustreerde schuldeiser kan zich ook beperken tot het vorderen van schadeloosstelling
(of hij kan bijkomende schadevergoeding eisen) (*2) of hij kan het door
de voorwaardelijke koper betaalde handgeld behouden. (*3)
– Toepasselijkheid op giften?
156 Het in artikel 1178 B.W. neergelegde beginsel is ook van toepassing op giften.
Zo kan de schenker die de schenking afhankelijk maakte van een opschortende voorwaarde,
achteraf niet onrechtstreeks op de schenking terugkomen door het vervullen
van deze voorwaarde te verhinderen. Dit zou overigens strijdig zijn met de versterkte
onherroepelijkheid van schenkingen. (*4)
Logischerwijze zal artikel 1178 B.W. echter niet van toepassing zijn op schenkingen
die min of meer herroepelijk zijn (schenkingen tussen echtgenoten b.v.).
Inzake legaten is artikel 1178 B.W. niet van toepassing, niet zozeer omdat de testator
nooit een schuldenaar is (*5), maar omdat een legaat onder (zuiver) potestatieve
voorwaarde geldig is. (*6) Als echter de erfgenaam of de algemene legataris, schuldenaar
van het legaat, de vervulling van de voorwaarde verhinderen, is artikel 1178
B.W. vanzelfsprekend wél toepasselijk. (*7)
Als de opschortende voorwaarde door toeval of door het feit van een derde uitblijft,
heeft de gift geen gevolgen, tenzij haar strekking een andere oplossing zou opleggen.
Men denke aan een legaat ten voordele van een dienstbode, op voorwaarde
dat zij bij het overlijden van de testator nog in diens dienst is. Als zij korte tijd voordien
ernstig ziek wordt en in een verzorgingstehuis moet worden opgenomen, is het
redelijk haar niettemin het legaat te gunnen. (*8)
(*1) Cass. 15 mei 1986, Arr. Cass. 1985-86, 1248; Gent 28 juni 1984, T.B.H. 1985, 209; Rb. Charleroi 8 januari 1991,
Rev. Rég. Dr. 1991, 272.
Deze oplossing komt eigenlijk hierop neer dat men de voorwaarde voor één enkel ogenblik vervuld acht en de overeenkomst
als volledig gesloten beschouwt, om ze onmiddellijk daarna te ontbinden (Jur. civ., art. 1175-1180, nr. 70).
(*2) Brussel 12 juli 1905, Pas. 1906, II, 76; Luik 30 januari 1990, J.L.M.B. 1990, 1234; Gent 23 november 1994, A.J.T.
1994-95, 404, met noot I. DEMUYNCK; Gent 1 december 1994, A.J.T. 1994-95, 402; Kh. Bergen 12 juni 1997, T.B.H.
1998, 456; Bergen 18 november 1998, J.T. 1999, 194.
(*3) Brussel 27 september 1990, J.T. 1991, 148; zie over art. 1590, H. DE PAGE, o.c., IV, uitg. 1972, nrs. 270-274.
(*4) H. DE PAGE, o.c., VIII, nr. 290, B, 1°, a.
(*5) Cass. 28 mei 1942, Pas. 1942, I, 136.
(*6) H. DE PAGE, o.c., VIII, nr. 290, B, 1°, b; R. DILLEMANS, Testamenten, 1977, Antwerpen, 1977, 271, nr. 138.
(*7) Luik 27 juni 1935, J.L. 1935, 241: wanneer de wettelijke erfgenaam de vervulling van de voorwaarde verhindert die
te zijnen voordele was bedongen, maar aan de vervulling waarvan een legaat was verbonden, heeft de legataris recht op dit
legaat (van enige fout van de erfgenaam is geen sprake; vgl. H. DE PAGE, o.c., VIII, nr. 290, B, 2°).
(*8) H. DE PAGE, o.c., VIII, nr. 290, B, 2°; R. DILLEMANS, o.c., 273, nr. 138.
Bijzondere overeenkomsten
OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005)