Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE – 15
kwalificeerd, maar beschouwde deze koop-verkoop bovendien als voorwaardelijk.
(*1) De verplichting om de koopsom te betalen maakt evenwel een essentieel
element uit van de koop-verkoop; zonder een zodanige verplichting is er van een
koop-verkoop geen sprake, maar b.v. van een ruil of schenking.
Meer in het algemeen onderstelt elke wederkerige overeenkomst, per definitie, een
verbintenis van beide partijen; een verbintenis van de ene partij waartegenover geen
verbintenis van de wederpartij staat, is nog geen volmaakte wederkerige overeenkomst.
(*2) Correlatief kan een constitutief of per definitie noodzakelijk element van
een rechtshandeling niet als voorwaarde van de uit deze rechtshandeling voortvloeiende
rechten of verbintenissen fungeren.
20 Het beginsel moge eenvoudig zijn, maar de rechtspraak leert dat het onderscheid
tussen een constitutief element en een voorwaarde soms delicaat is, en voor discussie
vatbaar. Zo kan een onroerend goed worden verkocht onder de opschortende voorwaarde
dat de hoedanigheid van eigenaar van het verkochte goed ten voordele van de
verkoper door een in kracht van gewijsde gegaan vonnis zal worden bevestigd, in een
geding waarbij als eiser een derde fungeert en als verweerder de verkoper. (*3) Weliswaar
maakt de hoedanigheid van eigenaar, in de persoon van de verkoper, een constitutief
bestanddeel van de koopovereenkomst uit (*4), zodat deze hoedanigheid normaal
niet als voorwaarde kan doorgaan. Maar in dit geval was het in kracht van
gewijsde gaan van het vonnis, waarbij deze hoedanigheid, ten gevolge van het gezag
van gewijsde, juridisch onomstootbaar zou vaststaan, als voorwaarde gesteld. En dit
vonnis was extrinsiek ten aanzien van de koopovereenkomst.
(*1) ‘Attendu que la convention ci-dessus rappelée apparaît comme une vente [...] sous condition suspensive; qu’en effet,
une partie s’engage à céder la propriété de la machine litigieuse si le prix lui en est payé, mais en reste propriétaire avant
la réalisation de cette condition, et l’autre partie s’oblige à payer le prix dans tel délai déterminé’ (Pas. 1933,I, 104).
Volgens procureur-generaal P. LECLERCQ (gecit. concl.) was de redenering van het bestreden arrest volkomen incoherent:
‘Suivant le juge du fond, la condition suspensive consisterait dans l’exécution par l’acheteur de l’obligation qui lui
incombait, en vertu de la vente, de payer intégralement le prix. C’est là une impossibilité.
Si, en effet, la vente est sous condition suspensive, l’acheteur n’a pas l’obligation de payer le prix, puisqu’il n’y a pas
vente. La condition consisterait dans l’exécution d’une obligation qui ne peut exister. Il yaimpossibilité à ce que, dans un
contrat synallagmatique, l’obligation pour l’une des parties d’accomplir ses engagements soit la condition suspensive sous
laquelle le contrat est passé; il n’y aura en effet jamais de contrat, puisque le contrat n’existe pas tant que l’obligation qui
incombe à la partie ne sera pas exécutée et que l’obligation ne peut être exécutée tant que le contrat est en suspens’.
(*2) Zie o.m. Gent 28 maart 1968, R.G.A.R. 1969, 8327; Rb. Antwerpen 7 januari 1982, R.W. 1984-85, 678; Rb. Tongeren
28 september 1990, Rec. gén. enr. not. 1991, 113; Antwerpen 25 mei 1998, A.J.T. 1999-00, 197.
(*3) Rb. Luik 14 april 1995, Rec. gén. enr. not. 1996, 18, nr. 24.557. De rechterlijke uitspraak had in dit geval declaratieve
werking; daarom zou men ook, m.i. ten onrechte (zie supra, nr. 7) kunnen argumenteren dat de ‘voorwaarde’ geen
toekomstige gebeurtenis was.
(*4) Art. 1599 B.W.; H. DE PAGE, o.c., IV, 3de uitg., Brussel, 1974, 61-65, nr. 32, c.
Bijzondere overeenkomsten
OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005)