Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

VOORWAARDE – 60
VERBINTENISSENRECHT
88 Een erg vage verbintenis van een makelaar, belast met de verkoop van een handelszaak,
terwijl de verbintenissen van de opdrachtgever nauwkeurig en gedetailleerd
waren omschreven, werd daarentegen beschouwd als louter potestatief. (*1) Volgens
de rechter verplichtte deze overeenkomst de makelaar slechts tot ‘des prestations dont
[il] a tout toute liberté d’apprécier l’ampleur et dont [il] pourrait même s’abstenir sans
que le moindre grief puisse lui être fait’.
In verband met deze laatste uitspraak zou men zich echter kunnen afvragen welke
verkoper die via een makelaar en tegen vergoeding een kandidaat-koper zoekt, het
ermee eens zal zijn dat de door deze laatste te leveren prestaties van zijn enkele wil
afhangen? Het gezond verstand – en artikel 1157 B.W. – pleiten in elk geval duidelijk
tegen een zodanige interpretatie. Indien de prestatie van de makelaar overigens in
werkelijkheid onbepaald zou zijn, zou de overeenkomst nietig zijn, omdat de verbintenis
van de makelaar geen bepaald voorwerp heeft (art. 1129 B.W.).
Een en ander sluit overigens niet uit dat de verbintenis van de makelaar, volgens de
termen van de overeenkomst en/of de bedoeling van de partijen, toch enige inhoud
heeft, maar dat de makelaar zijn verbintenis niet (voldoende) nakomt. In dit geval is
de overeenkomst volkomen geldig, maar kan de opdrachtgever een beroep doen op
een of andere sanctie ter beteugeling van de wanprestatie van de makelaar: ontbinding,
schadevergoeding, en dergelijke meer. (*2)
89 In een ander geval (*3) ging het om een beding in een arbeidscontract, waarbij
een werkneemster werd aangeworven ‘voor een wekelijkse arbeidsduur gaande van 0
tot 40 uur’. Wanneer haar werkgever haar minstens één dag van tevoren opriep, moest
zij ’s anderendaags haar taken als werkneemster uitvoeren. De feitenrechter (*4) had
daaruit afgeleid dat de tewerkstelling van de werkneemster uitsluitend afhing van de
wil van haar werkgever, bij welke feitelijke vaststelling het Hof van Cassatie zich
diende neer te leggen.
Nochtans overtuigt ze niet helemaal. Men kan zich andermaal moeilijk voorstellen
dat de werkgever voor zichzelf het recht bedong om zijn werkneemster naar believen
werk te verschaffen. Ongetwijfeld was het zijn bedoeling op haar diensten een beroep
te doen, indien de werkgever haar nodig had, indien er b.v. veel werk ‘aan de winkel’
was, en er veel klanten te bedienen vielen. De verbintenis van de werkgever hing
wellicht deels af van de bedrijfseconomische toestand van zijn onderneming. Indien
(*1) Rb. Luik 1 december 1965, J.L. 1965-66, 262. De rechter redeneert echter niet zeer coherent. Hij voegt er immers
aan toe dat er een flagrante wanverhouding bestaat tussen de over en weer verschuldigde prestaties, wat erop wijst dat de
verbintenis van de makelaar misschien niet veel voorstelde, maar toch niet louter potestatief was. Vgl. Brussel 14 februari
1972, J.T. 1972, 574.
(*2) Vgl. Vred. Namen-Zuid 20 februari 1990, T. Vred. 1991, 324 (237).
(*3) Cass. 27 mei 1991, Soc. Kron. 1992, 28.
(*4) Arbh. Gent 19 mei 1989, J.T.T. 1989, 437.
OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005) Kluwer uitgevers