Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE – 33
Men (*1) kan anderzijds beweren dat de rechtsaard en de gevolgen van de administratieve
goedkeuring of machtiging slechts kunnen worden verklaard vanuit het
leerstuk van het bestuurlijk toezicht, en dat elke poging om die in burgerrechtelijke
concepten te vatten tot mislukking gedoemd is. De Raad van State (*2) besliste overigens
dat de vereiste machtiging zich voordoet als een soort van exequatur, dat niet
tot doel heeft het bestaan of de rechtsgeldigheid van een legaat te doen erkennen –
iets waarover de uitvoerende macht zich niet uit te spreken heeft –, maar dat er eenvoudig
toe strekt de uitvoering van het legaat toe te staan.
‘De beslissing van de rechtspersoon om de gift te aanvaarden, bestaat vóór de
goedkeuring en is af, wat de rechtspersoon betreft. Maar bijkomend moet nu nog de
overheid bij middel van een andere akte beslissen of deze aanvaarding gevolgen kan
hebben. Daarbij houdt ze rekening met overwegingen die totaal vreemd zijn aan de
wil van de [beschikker] en van de begiftigde rechtspersoon...
[Er] werd daarom gesuggereerd eerder dan de term ‘exequatur’, die een specifieke
betekenis heeft in het gerechtelijk recht, de uitdrukking ‘nihil obstat’ te gebruiken, die
beter weergeeft dat deze goedkeuring enkel inhoudt dat de overheid, rekening houdend
met een aantal belangen vreemd aan de wil van de [beschikker], geen bezwaar
heeft tegen de uitoefening, door de rechtspersoon, van de rechten die hem door de
gift werden toegekend’. (*3)
45 Wanneer de rechtspersoon de goedkeuring krijgt om een legaat te aanvaarden,
wordt, rekening houdend met de kwalificatie van deze goedkeuring, aangenomen dat
de legataris geldig mocht aanvaarden en eigenaar werd van het legaat vanaf het overlijden.
Nu het administratief beletsel, dat de legataris belette de uitvoering van zijn
legaat te eisen, opgeheven is, kan hij de rechten die hij uit het legaat put, uitoefenen.
Maar een aanvaardende legataris wordt geacht eigenaar te zijn vanaf het overlijden.
Niet de goedkeuring werkt derhalve terug, maar wel de aanvaarding. (*4)
Dezelfde redenering geldt voor schenkingen aan rechtspersonen, ofschoon de
schenking slechts totstandkomt, wanneer ze door de begiftigde wordt aangenomen in
uitdrukkelijke bewoordingen. De voorlopige aanvaarding vóór de goedkeuring heeft
(*1) X. DIEUX, o.c., 160, nr. 20: ‘Cet ensemble cohérent de solutions diverses [waarbij de rechtshandeling bepaalde gevolgen
heeft, zodra ze is getroffen, ondanks het feit dat ze pas later wordt goedgekeurd] nous paraît s’expliquer rationnellement
par le mécanisme propre de la tutelle d’approbation. Celle-ci implique un contrôle de la légalité de l’acte de
l’autorité subordonnée et un examen de sa conformité à l’intérêt général; l’interdiction de mettre à exécution l’acte non
encore approuvé est dictée par le souci de ne pas mettre l’autorité de tutelle devant des situations acquises qui seraient
contraires à la légalité et à l’intérêt général... Cette interdiction perd donc sa raison d’être dès lors que l’acte a été approuvé;
on n’aperçoit plus en ce cas au nom de quel principe il faudrait encore censurer l’exécution d’un acte déclaré
conforme à la loi et à l’intérêt général’.
(*2) R.v.St. 30 april 1954, Rec. gén. enr. not. 1956, 215. Concl. O.M. voor Cass. 22 april 1909, Pas. 1909, I, 213; Cass.
9 mei 1946, Pas. 1946, I, 182 (187), met concl. R. HAYOIT DE TERMICOURT, 181 (kol. 1).
(*3) M. PUELINCKX-COENE en J. DUJARDIN, Comm. Erfrecht., art. 910, nr. 4, en de aldaar geciteerde verwijzingen.
Fiscaal gezien lost art. 17 W. Reg. op autonome wijze de vraag omtrent de juridische aard van de vereiste goedkeuring
of machtiging op; dit artikel stelt deze machtiging gelijk met een opschortende voorwaarde.
(*4) M. PUELINCKX-COENE en J. DUJARDIN, l.c., nr. 46.
Bijzondere overeenkomsten
OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005)