Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

VOORWAARDE – 80
gaat veelal om beperkingen van fundamentele rechten en vrijheden of om beperkingen
van de vrije verhandelbaarheid van goederen. (*1)
– Voorwaarden in verband met de persoon van de begiftigde
VERBINTENISSENRECHT
116 De huwelijksvrijheid mag niet worden beperkt, en de gestelde voorwaarde mag
in beginsel geen aansporing vormen voor de begiftigde om zijn keuzevrijheid in deze
aan banden te leggen. De voorwaarde ‘indien u in het huwelijk treedt’, is dus ongeoorloofd,
tenzij ze, in de optiek van de beschikker, geen lokmiddel zou vormen om in
het wankele en risicovolle huwelijksbootje te stappen, maar enkel een financiële begunstiging
zou uitmaken van een (afgezien van de gift) reeds gepland huwelijk, of dit
huwelijk financieel zou mogelijk maken. A fortiori (en onder hetzelfde voorbehoud)
lijkt ongeoorloofd de voorwaarde ‘indien u met een welbepaalde derde (Prins Filip
b.v.) trouwt’.
Even ongeoorloofd is de voorwaarde ‘indien u niet trouwt’, tenzij de wens van de
beschikker door een wettig motief is ingegeven. Waarin dit wettig motief zou kunnen
bestaan, is me evenwel nogal duister, tenzij de begiftigde niet gezond van geest zou
zijn. (Maar kan hij dan wel rechtsgeldig huwen?)
Rechtsgeldig zou m.i. wél zijn dat de trouwlustige begiftigde, samen met zijn (hopelijk
even trouwlustige) beminde, zich vóór hun huwelijk door een relatiedeskundige
laten begeleiden.
De voorwaarde om te huwen in plaats van (wettelijk) samen te wonen, lijkt me
evenzeer ongeoorloofd. Wel geoorloofd zou kunnen zijn de voorwaarde om te huwen
of om (wettelijk) samen te wonen. De begiftigde blijft in dit geval vrij om de voor
hem passende relatievorm te kiezen, en de wettelijke samenwoning kan eenzijdig door
één van de samenwonenden worden beëindigd (art. 1476, § 2, lid 2 B.W., als ingevoegd
bij art. 2 Wet 23 november 1998). Toch ontmoedigt een zodanige voorwaarde
de keuze voor een bestaan als alleenstaande. (*2)
117 Correlatief is de voorwaarde om niet uit de echt te scheiden ongeoorloofd. (*3)
In bepaalde omstandigheden kan ze echter wel door de vingers worden gezien: een
vader vermaakte aan zijn zoon een legaat, onder het beding dat het legaat bij echtscheiding
aan zijn schoondochter zou toekomen. De rechtbank aanvaardde de geldigheid,
omdat het niet in de bedoeling van de erflater lag druk uit te oefenen om een
(*1) Voor meer details, zie A. KLUYSKENS, o.c., 34-55, nrs. 10-23; H. DE PAGE, o.c., VIII, 411-424, nrs. 333-344; J.
SACE, in Rép. Not., III, boek VIII, deel 3, Les testaments (fond), Brussel, 1990, 196-207; M. COENE, ‘Grondrechten en
Testeervrijheid’, in K. RIMANQUE (ed.), De toepasselijkheid van de grondrechten in private rechtsverhoudingen, Antwerpen,
1982, 311-339.
(*2) Ook M. COENE (o.c., ‘Grondrechten en testeervrijheid’, 321, nr. 12) acht het onwaarschijnlijk dat betutteling van de
beschikker inzake huwelijksvrijheid heden ten dage nog geapprecieerd zou worden; zie o.m. Cass. fr. 8 november 1965,
Rev. not. b. 1966, 228.
(*3) Wel ongeoorloofd werd geacht een voorwaarde die voor de begiftigde een aansporing vormt om uit de echt te scheiden
(Rb. Luik 23 april 1990, Rec. gén. enr. not. 1992, 112, impliciet).
OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005) Kluwer uitgevers