Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE – 39
56 Ter illustratie kan in dit verband melding worden gemaakt van de verkoop aan
een kleinhandelaar, onder voorwaarde van voortverkoop (verkoop met mogelijkheid
tot terugname of teruggave, ‘return privilege’ of‘sale or return’). De doorverkoop
door de kleinhandelaar kan een opschortend, maar ook een ontbindend karakter vertonen.
Heeft de groothandelaar het recht om de onverkochte goederen terug te nemen,
tegen terugbetaling van de door de kleinhandelaar betaalde koopsom, dan zal men
daarin allicht een verkoop zien onder opschortende voorwaarde; enkel de niet doorverkochte
goederen blijven eigendom van de groothandelaar. Betreft het daarentegen
een zuiver terugzendingsbeding, dan ligt de kwalificatie ‘ontbindende voorwaarde’
meer voor de hand: de koop is gesloten en de prijs is betaald; maar de koop wordt
ontbonden met betrekking tot die goederen die de kleinhandelaar niet kan doorverkopen
en waarvoor hij van het terugzendingsbeding gebruik wil maken. (*1)
Een aannemingscontract, gesloten onder voorbehoud van goedkeuring door de toezichthoudende
overheid (zie daarover hoger, nr. 44) wordt doorgaans beschouwd als
een overeenkomst onder opschortende voorwaarde. Maar als wordt bedongen dat de
aannemer dadelijk met de werken mag beginnen, heeft men te maken met een ontbindende
voorwaarde. (*2)
Wanneer een verkoop wordt gesloten onder de voorwaarde dat de pachter zijn recht
van voorkoop niet zal uitoefenen, zal men daar in de regel, gelet op de artikelen 16,
1°, 17 en 208 W. Reg., een opschortende voorwaarde in zien. (*3)
En indien, onder een oud huwelijksvermogensstelsel – dat nog steeds de rechtsbetrekkingen
tussen de echtgenoten kan beheersen – tot anticipatieve wederbelegging
werd overgegaan, was het aangekochte goed volgens de enen een eigen goed onder
de opschortende voorwaarde van terugbetaling door de verkrijgende echtgenoot aan
de gemeenschap. (*4) Volgens anderen daarentegen was het verkregen goed gemeenschappelijk
tot op het ogenblik van de terugbetaling. (*5) De nieuwe artikelen 1403
en 1404 B.W. voorzien echter in een terugwerkende kracht van de terugbetaling. (*6)
(*1) Voor meer details, en voor het onderscheid met het commissiecontract, zie H. DE PAGE, Traité élémentaire de droit
civil belge, V, uitg. 1975, 372, nr. 366, noot 3; J. VAN RYN en J. HEENEN, Principes de droit commercial, IV, 2e uitg.,
1988, 14-15, nr. 15; J. GHESTIN en B. DESCHÉ, La vente, Parijs, 1990, 633, nr. 566; B. TILLEMAN, Beginselen van
Belgisch Privaatrecht, X, deel 2, A. Verkoop, deel 1, Totstandkoming en kwalificatie van de koop, Antwerpen, 2001, 337,
nr. 865; R. KRUITHOF, ‘Overzicht van rechtspraak. Verbintenissenrecht’, T.P.R. 1983, 698, nr. 193; P. COPPENS, ‘Examen
de jurisprudence. Les faillites et les concordats’, R.C.J.B. 1974, 432, nr. 62.
(*2) Antwerpen 4 mei 1977, R.W. 1978-79, 876, met noot E. DIRIX.
(*3) Gent 21 februari 1968, Rec. gén. enr. not. 1969, 208. Er werd echter betoogd zie supra, nr. 46) dat men deze laatste
voorwaarde ook als een effectiviteitsvereiste voor het recht van de aspirant-koper zou kunnen beschouwen.
(*4) H. DE PAGE, o.c., X-1 (in samenwerking met R. DEKKERS), nr. 338.
Vgl. Rb. Ieper 30 oktober 1963, R.W. 1963-64, 1710: Na het overlijden van haar echtgenoot ondertekent zijn weduwe,
in het kader van de vereffening en verdeling van het gemeenschappelijk vermogen en van de nalatenschap, een schuldbekentenis
ten voordele van haar dochter ten belope van 100.000 BEF. In een tegenbrief wordt daarbij de schuldbekentenis
echter nietig verklaard, als de rechter zou beslissen dat de twee broers van de dochter geen bruidsschat gekregen hebben
van 200.000 BEF. De rechter leidt uit beide akten af dat de schuldbekentenis slechts uitwerking zal krijgen, wanneer bewezen
zal zijn dat de twee broers een bruidsschat ontvingen.
(*5) J. RENAULD, Droit patrimonial de la famille, Les régimes matrimoniaux, Brussel, 1971, 544-545, nr. 838.
(*6) H. CASMAN en M. VAN LOOK, Huwelijksvermogensrecht, losbl., III-3, 8-9.
Bijzondere overeenkomsten
OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005)