Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

More documents

Recommendations

Info

VOORWAARDE – 146 graal verschuldigd aan A of B, al naargelang de voorwaarde wel of niet gerealiseerd wordt. (*1) De cessionaris, Z, zal aanvankelijk, bij het sluiten van de overeenkomst, een deel van de koopsom aan A en een ander deel aan B betalen. Maar als de voorwaarde vervuld wordt, moet hetzij A, hetzij B het door hem ontvangen deel ervan aan Z terugbetalen, die het op zijn beurt aan de definitief gerechtigde overmaakt, met alle insolventierisico’s vandien. Wegens deze insolventierisico’s zullen de partijen wellicht de voorkeur geven aan een dubbele aleatoire overdracht, waarbij elke gerechtigde niet het goed zelf, maar zijn voorwaardelijk recht op dit goed aan de derde Z overdraagt. Ongeacht ten voordele van wie de voorwaarde dan wordt vervuld, zou de vervulling van de voorwaarde in dit geval met zich meebrengen dat Z onvoorwaardelijk eigenaar wordt van het vervreemde goed. IV. De draagwijdte van de terugwerking van de vervulde voorwaarde A. DE ROL VAN DE RETROACTIVITEIT VAN DE VERVULDE VOORWAARDE VERBINTENISSENRECHT 226 Ofschoon de artikelen 1179 en 1183 B.W. aan de vervulde voorwaarde uitdrukkelijk terugwerkende kracht verlenen, moet men vaststellen dat deze terugwerkende kracht blijkbaar slechts sommige gevolgen van de vervulde voorwaarde vermag te verklaren, terwijl andere gevolgen – het recht op de vruchten, de daden van beheer, de risicoregeling – blijkbaar moeten worden opgevat als ‘uitzonderingen’ op deze terugwerkende kracht. Deze uitzonderingen vloeien ofwel voort uit de regeling zelf van de voorwaardelijke verbintenis – zoals de risicoregeling b.v., waar art. 1182 B.W. rechtstreeks art. 1179 B.W. tegenspreekt – ofwel uit beginselen, neergelegd in andere artikelen van het Burgerlijk Wetboek, zoals het recht op de vruchten, of uit opportuniteitsoverwegingen: is de voorlopige eigenaar b.v. gerechtigd om daden van beheer te verrichten? De retroactiviteit wordt enkel toegepast, ‘voor zover dit redelijk en mogelijk is’. (*2) Een en ander brengt mee dat de theorie van de terugwerkende kracht van de vervulde voorwaarde geen enkele verklarende, maar hoogstens beschrijvende waarde heeft. ‘L’idée de fiction légale n’explique rien par elle-même; il s’agit de dire pourquoi la loi a voulu le report en arrière des effets de la condition accomplie’. (*3) (*1) Ph. DEROUIN, l.c., 37, nr. 73. (*2) ASSER-RUTTEN, Verbintenissenrecht, I,De verbintenis in het algemeen, Zwolle, 1978, 178. (*3) M. PLANIOL en G. RIPERT, Traité pratique de droit civil français, VII, 2e uitg., door P. ESMEIN, J. RADOUANT en G. GABOLDE, Parijs, 1954, 388, nr. 1037. Anders: A.H. SCHELTEMA, De goederenrechtelijke werking van de ontbindende voorwaarde, Deventer, 2003, 295-296, 405, die de terugwerkende kracht van de vervulde voorwaarde ‘het meest elegante verklaringsmechanisme noemt dat de rechtsgeschiedenis kent’. Men merke overigens op dat de retroactiviteit een algemeen verspreid juridisch fenomeen is, dat zich uitstrekt van de nietigheid van het huwelijk alover de retroaciviteit van de verdeling en van de gerechtelijke ontbinding tot aan de nietigheid van de vennootschappen; het ware interessant om een algemene theorie van de terugwerkende kracht uit te werken (zie, voor een eerste aanzet daartoe, R. JAMBU-MER- LIN, ‘Essai sur la rétroactivité dans les actes juridiques’, Rev. trim. dr. civ. 1948, 271-299). OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005) Kluwer uitgevers
VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE – 147 Wanneer men zich de vraag stelt naar de gevolgen van de vervulling van de voorwaarde, kan men dus niet uitgaan van het beginsel dat deze vervulling terugwerkt. Het is immers evengoed mogelijk dat de terugwerking niet speelt voor het kwestieuze rechtsgevolg. Of nog: men kan de terugwerking van de vervulde voorwaarde enkel als verklaring inroepen, indien reeds, op grond van overwegingen die niets te maken hebben met de terugwerkende kracht, uitgemaakt is dat de vervulde voorwaarde kan, resp. moet terugwerken. (*1) 227 De retroactiviteit van de vervulde voorwaarde is in het wetboek verzeild via POTHIER. (*2) Die gebruikte haar om welbepaalde rechtsgevolgen van de vervulde voorwaarde te ‘verklaren’ (zie evenwel supra, nr. 226). Allereerst legde hij aldus uit dat het voorwaardelijk recht op de erfgenamen van de voorwaardelijke schuldeiser overging, indien hij stierf vóór de vervulling van de voorwaarde. ‘Au moyen de l’effet rétroactif de la condition, le droit sera censé lui avoir été acquis dès le temps du contrat et, par conséquent, avoir été transmis à son héritier’. (*3) En hij vervolgt: ‘Si l’engagement conditionnel a été contracté par un acte qui donne l’hypothèque, l’hypothèque sera ainsi acquise du jour du contrat [of vanaf de dag van de inschrijving van de hypotheek], quoique la condition n’ait existé que longtemps après’. Afgezien van het feit dat de verklarende kracht van de retroactiveit in twijfel kan worden getrokken, kunnen beide rechtsgevolgen (beter) worden verklaard, als men inziet dat elk voorwaardelijk recht ten voordele van de schuldeiser (de schuldeiser onder opschortende voorwaarde en de schuldenaar onder ontbindende voorwaarde) een eventueel recht doet ontstaan op de loyale vervulling van de voorwaarde (zie supra, nrs. 165 en 214). Het is dit eventueel recht dat overgaat op de erfgenamen van de voorwaardelijke schuldeiser en dat kan worden gewaarborgd door een hypothecaire inschrijving. En dàt recht ontstaat inderdaad, zodra de voorwaardelijke rechtshandeling is gesloten. De opstellers van het Burgerlijk Wetboek namen de doctrine van POTHIER zonder veel commentaar over, zonder dat het in hun bedoeling lag om aan de terugwerkende kracht een algemene draagwijdte toe te kennen. (*4) 228 De terugwerkende kracht van de voorwaarde doet de voorwaarde terugwerken niet alleen tot op het ogenblik waarop ze zich voordoet, maar tot aan het aangaan van de voorwaardelijke rechtshandeling. De terugwerking van de vervulde voorwaarde is (*1) Technischer uitgedrukt: het explanans heeft juist dezelfde betekenis als het explanandum, is dus in wezen tautologisch; daarom heeft het slechts beschrijvende en geen verklarende waarde. Normaal heeft het explanans een ruimere betekenis en draagwijdte dan het explanandum. (*2) Vgl. A. COLIN, H. CAPITANT en L. JULLIOT DE LA MORANDIÈRE, Traité de droit civil, II, Parijs, 1959, 938- 939, nr. 1694. (*3) R. POTHIER, Traité des Obligations, éd. Bugnet, II, 105. (*4) P.A. FENET, Recueil complet des travaux préparatoires du Code civil, Parijs, 1826 (herdruk: O. Zeller, Osnabrück, 1968), XIII, 36; A. COLIN, H. CAPITANT en L. JULLIOT DE LA MORANDIÈRE, o.c., II, 939, nr. 1694; anders: H. EYGOUT, De l’effet rétroactif de la condition accomplie, Ussel (Fr.), 1922, 104-108, nrs. 120-125. Bijzondere overeenkomsten OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005)
Page 1 and 2:
VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE - 1
Page 3 and 4:
Page 5 and 6:
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12:
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96: VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE - 95
Page 145: VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE - 14
Page 161: VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE - 16
show all

Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?