Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

VOORWAARDE – 98
twintig jaar wacht om de boom te vellen. (*1) Of: als ik mijn buurmeisje een bezoek
aan de opera beloof, indien ze erin slaagt de honderd meter in 12 seconden af te leggen,
zal deze voorwaarde voor onvervulbaar moeten worden gehouden, als ze een bepaalde
leeftijd heeft bereikt, waarop zelfs de snelste gazelle de honderd meter niet
meer in die afstand kan lopen. (*2)
Wanneer de voorwaarde overigens in een beslissing of handeling van de wederpartij
bestaat – bij het verlenen van een aankoopoptie b.v. (die echter geen eigenlijk
voorwaardelijk recht verleent, zie supra, nr. 34) – en geen termijn is bepaald waarbinnen
de rechtshandeling moet plaatsgrijpen, kan de partij die aan de onzekerheid
een einde wil maken, aan haar wederpartij een redelijke termijn stellen. (*3) De
schuldeiser kan immers zijn schuldenaar niet ten eeuwigen dage in het ongewisse laten.
Wie voor eigenrichting vreest, zal in dit verband voorstellen dat de partij de rechter
vraagt een redelijke termijn te bepalen. (*4)
Een andere oplossing kan erin bestaan misbruik van recht in te roepen, wanneer
een van de betrokken partijen al te lang wacht om de ‘voorwaarde’ in vervulling te
laten gaan. Zo pleegde de Belgische Staat (opgevolgd door de Vlaamse Gemeenschap)
misbruik van recht door een principieel onteigend perceel grond slechts na verloop
van meer dan dertig jaar effectief in gebruik te nemen. De dertig jaar geleden overeengekomen
onteigeningsvergoeding, die slechts moest worden betaald na de effectieve
ingebruikneming door de Staat, c.q. de Vlaamse Gemeenschap, bracht immers
geen intresten op, en er was evenmin een vergoeding wegens muntontwaarding bedongen.
(*5)
3. Verhinderen of teweegbrengen van de voorwaarde
a. De regel van artikel 1178 B.W.
VERBINTENISSENRECHT
145 Luidens artikel 1178 B.W. wordt de voorwaarde geacht vervuld te zijn, wanneer
de schuldenaar die zich onder die voorwaarde verbonden heeft, zelf de vervulling
ervan verhindert.
Deze bepaling is ingegeven door de overweging dat de contractpartijen die het lot
van hun rechten en verplichtingen laten afhangen van een voorwaarde, dit lot loyaal
moeten laten bepalen door de normale loop der dingen, en door het toevalselement
dat in elke voorwaarde besloten ligt. (*6) Wanneer een van de partijen die er belang
bij heeft dat de voorwaarde niet in vervulling gaat, het toeval dan een handje komt
(*1) Vgl. Y. HANNEQUART, v° Condition, in Nov., Dr. civ., IV-2, Brussel, 1958, nr. 232.
(*2) Vgl. J.D.A. DEN TONKELAAR, o.c., 66.
(*3) Jur. civ., art. 1175 à 1180, nr. 53.
(*4) J. ROODHOOFT e.a., Bestendig Handboek Verbintenissenrecht, III, 1-6, nr. 2515; Ph. MALAURIE en L. AYNÈS,
Cours de droit civil. VI. Les obligations, Parijs, 1993-1994, nr. 1123; vgl. Rb. Charleroi 24 september 1958, J.T. 1959,
170.
(*5) Antwerpen 26 maart 2001, R.W. 2002-03, 425 (427).
(*6) Vgl. ASSER-HARTKAMP, o.c., IV-1, 132, nr. 173.
OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005) Kluwer uitgevers