Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

VOORWAARDE – 120
van het daarmee gepaard gaand eventueel recht op vervulling van de voorwaarde),
kan overigens, zoals betoogd, onmiddellijk aanleiding geven tot actuele rechten en
plichten.
175 Meteen moge gebleken zijn dat de stelling dat de voorwaardelijke verbintenis
tijdens de periode van onzekerheid al dan niet bestaat, vrij, zo niet volledig irrelevant
is. (*1) De reële vraag is in welke mate de voorwaardelijke schuldeiser, zolang de
voorwaarde hangt, zijn verwachting mag beveiligen. Het antwoord op deze cruciale
vraag hangt helemaal niet af van de bewering dat de voorwaardelijke verbintenis (niet)
bestaat, noch van de bewering dat de overeenkomst bestaat, al is de uitvoering van de
verbintenis geschorst. Beide concurrerende theorieën hebben geen enkele verklarende
waarde.
176 Toch moge herinnerd worden aan de artikelen 16, eerste lid en 17 W. Reg. Een
rechtshandeling waarbij een onroerend goed wordt vervreemd onder opschortende
voorwaarde, wordt geregistreerd tegen het algemeen vast recht, zolang de voorwaarde
niet in vervulling is gegaan. Bij de vervulling van de voorwaarde wordt het specifiek
of evenredig recht eisbaar, mits toerekening evenwel van het reeds geheven recht (art.
16, tweede lid W. Reg.). Het verschuldigd evenredig recht wordt berekend 1° naar het
tarief dat van kracht was op de datum waarop het recht aan de Staat zou verworven
zijn geweest, indien de handeling onvoorwaardelijk was geweest, en 2° op de belastbare
grondslag op de dag van de vervulling van de voorwaarde.
De fiscale wetgever sluit aldus meer aan bij het cassatiearrest van 9 februari
1933. (*2)
B. DE GEVOLGEN VAN DE VERVULDE OPSCHORTENDE VOORWAARDE
VERBINTENISSENRECHT
177 Allereerst, en volledigheidshalve, zij aangestipt dat deze gevolgen van rechtswege
intreden. Het is dus niet vereist dat de schuldeiser de schuldenaar in gebreke
zou stellen of dat hij aan de rechter zou vragen om deze gevolgen te doen intreden.
(*1) Vgl. R. KRUITHOF, H. BOCKEN, e.a., ‘Overzicht van rechtspraak. Verbintenissen’, T.P.R. 1994, 212, nr. 25: ‘Uit
het voorgaande volgt dat voor beide zienswijzen [het al dan niet bestaan van de voorwaardelijke verbintenis] iets te zeggen
valt. Het gezichtspunt waaruit men het probleem benadert is verschillend, maar het uiteindelijk resultaat is nagenoeg
hetzelfde. Het gaat dus grotendeels om een discussie over de vraag of het glas half vol dan wel half leeg is’.
(*2) Vgl. J. VAN HOUTTE, Beginselen van het Belgisch Belastingsrecht, Gent, 1966, I, 416, nr. 401: ‘De [voorwaardelijke]
rechtshandeling is immers geldig gesloten, maar bestaat nog niet actueel’; F. WERDEFROY (Registratierechten, 2e
uitg., Antwerpen, 2002, I, 495-496, nr. 554) poogt meer aansluiting te vinden bij het arrest van 5 juni 1981; hij schrijft dan
ook: ‘Hoe dan ook, vóór de verwezenlijking van de voorwaarde is er in de opvatting van de fiscale wetgever nog geen
‘volgroeide’ verbintenis aanwezig’; F. DEMERÉ, ‘Vente parfaite ou sous condition. Résolution d’une vente sous seing
privé. Aspects civils ou fiscaux’, Rec. gén. enr. not. 2000, 116-117, nr. 11.1; zie ook inzake schenkingen S. LUST, ‘Schenkingen/Opschortende
en ontbindende voorwaarde: fiscale aspecten’, in A. VERBEKE, F. BUYSSENS en H. DERYCKE,
Schenking (Handboek Estate Planning 2), Brussel, 2005, 415-419, waar een interessant arrest van het Hof van Cassatie
van 5 februari 2004 wordt vermeld (www.cass.be).
OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005) Kluwer uitgevers