Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE – 127
betrekking hebben op de wachttijd. (*1) Zo komen dividenden die betrekking hebben
op het boekjaar dat in de wachttijd viel, maar die na de vervulling van de voorwaarde
betaalbaar werden gesteld, aan de nieuwe eigenaar toe. In beginsel worden de vruchten
immers verworven door ze effectief van de zaak te scheiden. Artikel 586 B.W.
maakt daarop een uitzondering inzake vruchtgebruik, maar deze uitzondering mag niet
analogisch worden uitgebreid.
191 Zo ook kan een onder opschortende voorwaarde toegezegde periodieke uitkering
niet na het in vervulling gaan van de voorwaarde alsnog over de periode vóór de
vervulling worden gevorderd. Zou iemand die aan een ander een maandelijkse uitkering
beloofde voor het geval deze werkloos zou worden, na het plaatsvinden van die
gebeurtenis nu ook verplicht zijn om de beloofde uitkering te doen tijdens de maanden
gelegen tussen zijn toezegging en het ontstaan der werkloosheid? Een positief
antwoord is absurd. (*2)
c. De risicotheorie
192 Artikel 1138 B.W. zet, inzake wederkerige overeenkomsten die de eigendomsoverdracht
van een bepaalde zaak tot voorwerp hebben, de risicoregeling eigenlijk
buiten spel. De overeenkomst waarvan het voorwerp tenietgaat, wordt niet ontbonden,
maar de schuldenaar van de onmogelijk geworden levering wordt bevrijd, terwijl
de koper de koopsom verschuldigd blijft. In die zin is het risico voor de koper, die,
door het enkele feit van de overeenkomst, eigenaar is geworden. (*3) Bij een voorwaardelijke
eigendomsoverdracht wijkt artikel 1182 B.W. echter af van de regeling
van artikel 1138 B.W. De regeling is er dus net andersom en het risico blijft bij de
oorspronkelijke eigenaar. De eigendomsoverdracht vindt nog niet plaats en de schuldenaar
van de leveringsplicht – de verkoper b.v. – blijft, als eigenaar, het risico dragen.
Gaat de zaak teniet, dan verliest de voorwaardelijke verkoper elk recht op de
koopsom. (*4)
Wel wordt ondersteld dat de zaak tenietgaat vóór het in vervulling gaan van de
voorwaarde. Als de zaak immers tenietgaat na haar vervulling, staat het vast dat de
definitieve eigenaar het risico moet dragen (art. 1138 B.W.). (*5)
Men kan in de regeling van artikel 1182, eerste lid B.W. andermaal een uitzondering
zien op de terugwerkende kracht van de vervulde voorwaarde.
De koper wordt, met toepassing van de terugwerkende kracht van de vervulde
voorwaarde, geacht eigenaar te zijn geweest vanaf de dag van de verkoop, dus vóór
het tenietgaan van de zaak. Niettemin ligt het risico bij de verkoper onder opschor-
(*1) H. DE PAGE, ibid.
(*2) ASSER-HARTKAMP, Verbintenissenrecht, I,De verbintenis in het algemeen, Deventer, 2004, 2004, 135, nr. 175.
(*3) H. DE PAGE, o.c., II, 817-819, nr. 851.
(*4) H. DE PAGE, o.c., I, nr. 167, 3°.
(*5) BAUDRY-LACANTINERIE en BARDE, o.c., XIII, 65, nr. 853; Jur. civ., art. 1181-1182, nr. 71, 1°.
Bijzondere overeenkomsten
OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005)