Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

More documents

Recommendations

Info

VOORWAARDE – 16 VERBINTENISSENRECHT In dit verband kan ook een vonnis worden vermeld van de Burgerlijke Rechtbank van Brugge (*1), waarin werd beslist dat het verlijden van een notariële akte niet als opschortende voorwaarde kan fungeren. ‘Een notariële akte is immers slechts vereist opdat de overeenkomst aan derden tegenwerpelijk zou zijn; tussen de partijen is de verkoop voltrokken, zodra er overeenkomst is over het goed en de prijs’. Ongetwijfeld is de verkoop tussen partijen volmaakt door hun akkoord. Maar wat belet hen de verbintenis van een partij afhankelijk te maken van een onzeker en toekomstig feit, dat niet vereist is voor de volmaaktheid van de verkoop, maar enkel voor zijn tegenwerpelijkheid aan derden? De beslissing van de Brugse rechter kan dus enkel worden goedgekeurd, als men de ondertekening van de notariële koopovereenkomst als een nevenplicht opvat van de verkoop van een onroerend goed. Dit laatste lijkt trouwens vrij plausibel: de aankoop van een onroerend goed is slechts aan iedereen tegenwerpelijk, als de notariële verkoopakte in het hypotheekkantoor wordt overgeschreven; het verlijden van deze akte kan worden opgevat als een aspect van de leveringsplicht. (*2) 21 Het bovenstaande neemt niet weg dat men het afhankelijk maken van de ene wederkerige verbintenis van het aangaan van de correlatieve verbintenis door de wederpartij niet mag verwarren met het geval waarin de ene contractant de nakoming van zijn verbintenis afhankelijk maakt van de nakoming, door zijn wederpartij, van haar correlatieve verbintenis. (*3) En wanneer de verbintenissen automatisch, uit kracht (*1) Rb. Brugge 16 maart 1992, Rec. gén. enr. not. 1993, 186. Vanuit een andere optiek, kan het verlijden van de notariële verkoopakte niet fungeren als voorwaarde, wanneer de partijen overeengekomen zijn dat de verkoop pas zal ontstaan bij de ondertekening van deze akte. De partijen hebben in dit geval een subjectief vormelijk contract willen sluiten; en vóór de ondertekening van de notariële akte bestaat er nog geen overeenkomst. Vatten zij de notariële akte daarentegen enkel als bewijsmiddel op, dan zal het verlijden van de akte als opschortende tijdsbepaling fungeren (F. WERDEFROY, Registratierechten, Gent, 1965, nr. 561; S. BEYAERT, ‘Koop onder opschortende voorwaarde’, Not.Fisc.M.2004, 158, nr. 10; Gent 20 juni 1958, T. Not. 1958, 215; Brugge 22 maart 1989, Rec. gén. enr. not. 1990, 336, nr. 23743. Zie hierover ook de genuanceerde analyse van O. MILHAC (o.c., 299-317, nrs. 780-826), die het beding in de regel opvat als een tijdsbepaling die hetzij een volwaardige verkoop modaliseert, hetzij een eenzijdige of wederkerige verkoopbelofte (die, aldus de Franse rechtspraak en doctrine, moet onderscheiden worden van de eigenlijke verkoop, vermits ze enkel verbintenissen om iets te doen creëert). (*2) F. DEMERE, ‘Vente parfaite ou sous condition. Résolution d’une vente sous seing privé. Aspects civils et fiscaux’, Rec. gén. enr. not. 2000, 70, nr. 3. Wanneer een der partijen, om één of andere reden, geen verder gevolg geeft aan de verkoop, en weigert de notariële akte te verlijden, is niettemin het proportionele registratierecht verschuldigd. Het verlijden van de notariële akte kan immers niet worden opgevat als een opschortende voorwaarde van de verkoop, zelfs niet indien bedongen werd dat de eigendom pas zou overgaan bij het verlijden van die notariële akte (Rb. Charleroi 20 juni 2001, Rev. not. b. 2003, 151, met interessante fiscale noot van L. COLLON). (*3) F. WERDEFROY, Registratierechten, Antwerpen, 2002, 504, nr. 566 onderzoekt de hypothese, waarin de uitvoering van de verbintenissen door een van de contractanten fungeert als de opschortende voorwaarde van de verbintenis van de andere contractant. Deze hypothese is nogal onnauwkeurig geformuleerd, omdat geen onderscheid wordt gemaakt tussen de voorwaarde van het ontstaan van de correlatieve verbintenis en die van de nakoming van deze verbintenis. Volgens hem moet deze zgn. voorwaarde worden gekwalificeerd als een opschortende tijdsbepaling, omdat de nakoming door de wederpartij juridisch verplicht is, en er dus geen juridische onzekerheid bestaat, al bestaat er op dit punt een geringe mate van feitelijke onzekerheid. Men herinnere zich trouwens dat de niet-uitvoeringsexceptie de excipiens toestaat de nakoming van zijn prestatie uit te stellen, zolang zijn wederpartij niet aanbiedt haar prestatie na te komen, en dat deze exceptie de verbintenis van de excipiens niet uitdooft, al kan zij onbepaald lang worden opgeworpen. Zie ook Gent 28 maart 1968, Rec. gén. enr. not. 1969, 37, R.G.A.R. 1969, 8327; Antwerpen 25 mei 1998, A.J.T. 1999- 2000, 197; Gent 24 oktober 2001, T. Not. 2002, 399. OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005) Kluwer uitgevers
VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE – 17 van de wet, worden uitgevoerd, kunnen de partijen deze wettelijke uitvoering vertragen: zij bedingen dan een eigendomsvoorbehoud. (*1) Zij stellen b.v. de eigendomsoverdracht uit tot de volledige betaling van de koopsom. Deze procédés strekken enkel tot zekerheid, maar hebben niets te maken met de voorwaarde, in de technische zin van het woord. Telkens bestaan de twee wederkerige verbintenissen, en is het wederkerig contract derhalve volmaakt. De partijen of één van hen last echter een soort van uitdrukkelijk bedongen exceptie van niet-uitvoering in. Tot zekerheid van de nakoming van de verbintenis van de andere partij, wacht de ene partij met haar prestatie: de partijen moeten ‘gelijk oversteken’. Wel kan de betaling van een geldsom, verschuldigd krachtens een eerste overeenkomst, als voorwaarde gelden voor de verbintenis om de koopsom te betalen verschuldigd krachtens een tweede overeenkomst, die verschilt van de eerste. Aldus kan de uitlener, om zich een zekerheid te verschaffen, van de lener verkrijgen dat die hem bij onderhandse akte zijn gebouw verkoopt onder de opschortende voorwaarde van niet-terugbetaling van de lening. Blijft de lener in gebreke, dan kan de uitlener diens veroordeling vorderen tot het verlijden van de notariële akte. (*2) 22 Het bovenstaande leidt er ons toe de kwalificatie van het ontbindend beding ter sprake te brengen. Volgens artikel 1184 B.W. is in wederkerige contracten de ontbindende voorwaarde altijd stilzwijgend begrepen, voor het geval dat een van beide partijen haar verbintenis niet nakomt. ‘Dans les contrats synallagmatiques, chaque partie n’est présumée s’être engagée que sous une condition résolutoire dans le cas où l’autre partie ne satisferait point à cet engagement’. (*3) Men is het er echter over eens dat deze zgn. ontbindende voorwaarde helemaal geen voorwaarde uitmaakt, en evenmin als een modaliteit van de wederkerige verbintenis kan worden opgevat. (*4) Net zomin als het aangaan, door de wederpartij, van de correlatieve verbintenis als opschortende voorwaarde kan fungeren voor de verbintenis van de ene contractant, kan de niet-nakoming van deze verbintenis derhalve fungeren als een ontbindende voorwaarde voor de verbintenis van de andere contractant. Tussen het zgn. stilzwijgend ontbindend beding van artikel 1184 B.W. en de voorwaarde, in de eigenlijke zin van het woord en zoals bedoeld in de artikelen 1168 tot (*1) Zie daarover o.m. E. DIRIX, ‘Eigendomsvoorbehoud’, R.W. 1997-98, 481-496; ook in de cassatiearresten van 9 februari 1933 (zie daarover nr. 19) ging het eigenlijk over eigendomsvoorbehoud. O. MILHAC definieert het eigendomsvoorbehoud als ‘une stipulation contractuelle par laquelle l’exécution de l’obligation de paiement du prix constituerait le terme suspensif de l’obligation de transférer la propriété, stipulation qui comporterait, en outre, pour plus de sûreté, une clause résolutoire expresse en cas d’inexécution de l’obligation de paiement’ (o.c., 279, nr. 739). (*2) Luik 30 april 2001, T.B.B.R. 2002, 406. De vraag naar de rechtsgeldigheid van een dergelijke eigendomsoverdracht tot zekerheid kwam in dit arrest niet specifiek ter sprake. Gent 28 maart 1968, Rec. gén. enr. not. 1969, 37, R.G.A.R. 1969, 8327 past deze regel m.i. niet correct toe. (*3) Zie BIGOT-PRÉMAMENEU, geciteerd in P.A. FENET, Recueil complet des travaux préparatoires du Code civil, Parijs, 1826 (herdruk O. Zeller, Osnabrück, 1968), XIII, 244. (*4) Zie o.m. H. DE PAGE, o.c., II, uitg. 1964, 833-855, nrs. 872-900: S. STIJNS, De gerechtelijke en buitengerechtelijke ontbinding van overeenkomsten, Antwerpen-Apeldoorn, 1994, 37-42, nrs. 9-12; W. RAUWS, Civielrechtelijke beëindigingswijzen van de arbeidsovereenkomst: nietigheid, ontbinding en overmacht in Reeks Sociaal Recht, nr. 30, Antwerpen, 1987, 494-511. Bijzondere overeenkomsten OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005)
Page 1 and 2: VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE - 1
Page 15: VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE - 15
Page 67 and 68:
VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE - 67
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161:
show all

Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?