Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

More documents

Recommendations

Info

VOORWAARDE – 10 VERBINTENISSENRECHT beschouwd, als een tijdsbepaling kan worden opgevat, blijkt overigens ook uit artikel 1041 B.W. (*1) 11 Met het bovenstaande hangt samen dat de voorwaarde een mogelijke gebeurtenis moet zijn, die zich, op basis van de ervaring en de kennis van een redelijk mens, al dan niet kan voordoen. Een feit dat noodzakelijk moet plaatsvinden, b.v. het overlijden van de schuldeiser of schuldenaar, beantwoordt niet aan dit criterium; wie van hen het eerst zal overlijden, is echter wel onzeker. (*2) Een feit dat zich, volgens de ervaringswetten, onmogelijk kan voordoen, kan evenmin als voorwaarde fungeren. Ik beloof u drie sinaasappelen, als u, met uw beide voeten op het aardoppervlak staande, met uw vingertoppen de planeet Venus aanraakt (*3), of als u Grace Kelly of John F. Kennedy tot het leven wekt. Het is daarbij irrelevant dat de partijen zich van de onmogelijkheid van de vervulling van de voorwaarde niet bewust waren. Een gebeurtenis die de partijen ten onrechte voor mogelijk houden – de verrijzenis van Lady Di b.v. – kan niet als voorwaarde doorgaan. Wel kan deze gebeurtenis, rekening houdend met de bedoeling van de partijen, naar omstandigheden als een onbepaalde tijdsbepaling worden gekwalificeerd. (*4) 12 Een opschortende noodzakelijke voorwaarde is slechts een schijnvoorwaarde: de gebeurtenis waarvan de werking van de verbintenis afhangt, is zeker, en zal zich hoe dan ook voordoen, al is het eventueel onzeker wanneer dit juist zal geschieden. Als ik u mijn paard beloof bij mijn overlijden, staat vast dat mijn erfgenamen zullen moeten presteren (in de veronderstelling wel te verstaan dat mijn paard me overleeft). Mijn verbintenis is er in werkelijkheid één onder opschortende tijdsbepaling (zie vorig randnr. in fine). Mijn verbintenis kan echter onmiddellijk ontstaan en uitwerking hebben, als de zgn. voorwaarde op elk willekeurig ogenblik, en dus ook op het ogenblik waarop ik de verbintenis aanga, vervuld wordt. Als ik u andermaal mijn paard beloof, op voorwaarde dat een willekeurige persoon een cirkel tekent waarvan de omtrek gelijk is aan de straal × 2 pi, ben ik in werkelijkheid onmiddellijk en onvoorwaardelijk verbonden. Wel kan het logisch noodzakelijk karakter van de vervulling van de voorwaarde twijfel zaaien over de rechtens verbindende aard van de verbintenis: heb ik niet eerder de bedoeling een logisch spelletje te spelen dan om mij juridisch te verbinden? Een ontbindende noodzakelijke voorwaarde is eveneens slechts een schijnvoorwaarde. Ze doet niet eens een verbintenis ontstaan, of, exacter uitgedrukt, de (*1) Zie hierover H. DE PAGE, o.c., VIII, nr. 283. (*2) Als noodzakelijke voorwaarde kan men ook beschouwen een gebeurtenis die zich reeds heeft voorgedaan, en die dus niet meer onzeker is (vgl. J.D.A. den TONKELAAR, o.c., 43). (*3) Vgl. het klassieke voorbeeld: Si caelum digitu tetegeris (H. DE PAGE, o.c., I, nr. 156, B). (*4) ASSER-HARTKAMP, o.c., I, 125, nr. 162. OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005) Kluwer uitgevers
VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE – 11 werking van de verbintenis houdt onmiddellijk op. (*1) Om dit in te zien, wijzigt men het voorbeeld van zo-even als volgt dat ik u mijn paard beloof, onder de ontbindende voorwaarde dat een willekeurige persoon een cirkel kan tekenen waarvan de omtrek gelijk is aan zijn straal ×2pi. 13 Hoe zit het vervolgens met een opschortende onmogelijke voorwaarde? ‘Ik beloof u mijn paard, als u een vierkante cirkel tekent’. Een zodanige verbintenis bindt me in werkelijkheid niet (*2), of komt andermaal neer op een nogal flauw logisch spelletje. Artikel 1172 B.W. vertolkt deze idee nogal onprecies. Artikel 1173 B.W. voegt daar, onhandig, aan toe dat de verbintenis, aangegaan onder de voorwaarde om iets niet te doen wat onmogelijk is, niet nietig is. (*3) Als ik u mijn paard beloof te geven, op voorwaarde dat ik geen vierkante cirkel teken, beloof ik u mijn paard actueel en onvoorwaardelijk, omdat ik nooit of te nimmer een vierkante cirkel zal kunnen tekenen, en er me dus steeds van zal onthouden om een vierkante cirkel te tekenen. Wat de belofte ‘ik beloof u mijn paard, als ik in 2150 nog leef’ betreft, kan worden opgemerkt dat de vervulling van deze voorwaarde, op basis van de huidige wetenschappelijke verworvenheden, reeds op het ogenblik van mijn belofte onmogelijk is. Toch zou men de eruit voortvloeiende verbintenis eventueel vanuit een erg optimistisch perspectief kunnen beschouwen als een verbintenis onder uitdovende, onbepaalde tijdsbepaling. (*4) In 2150 – of spijtig genoeg veel vroeger – zal immers blijken dat ik maar al te sterfelijk ben. En wat te denken ten slotte van de ontbindende onmogelijke voorwaarde? Een verbintenis onder een zodanige voorwaarde kan haar werking niet verliezen, en verbindt dus onvoorwaardelijk de schuldenaar. (*5) Men denke aan ‘ik beloof u mijn paard, onder de ontbindende voorwaarde dat u een vierkante cirkel tekent’, – wat u op geen enkel ogenblik kan. Anderzijds kan ik u mijn paard beloven, onder de ontbindende voorwaarde dat u de zee leeg drinkt (mijn paard houdt immers erg van de zee). Naar omstandigheden kan men de uit deze laatste belofte voortvloeiende verbintenis be- (*1) In dit geval komt geen verbintenis tot stand omdat de verbintenisscheppende overeenkomst door het noodzakelijk te noemen feit tegelijk als liberatoire overeenkomst de verbintenis opheft (J.D.A. DEN TONKELAAR, o.c., 44). (*2) BRUNNER-DE JONG, o.c., 53, nr. 67; ‘Geen uitdrukkelijk voorschrift is nodig om te bepalen, dat wanneer iemand een recht is toegekend onder een opschortende voorwaarde die nimmer vervuld kan worden, dit gelijk is aan het geheel niet toekennen van een recht’ (E.M. MEIJERS, Toelichting bij een Ontwerp voor een Nieuw Burgerlijk Wetboek (boek 1-4), Den Haag, 1954, 188 (bij art. 3.2.5). (*3) ‘C’est une puérilité superflue. Elle ne rend donc pas nulle l’obligation’ (H. DE PAGE, o.c., I, nr. 156, B); vgl. F. LAURENT, Principes de droit civil, Brussel-Parijs, 1875, XVII, nr. 39: ‘Quand les parties traitent sous une condition impossible, elles n’entendent pas traiter sérieusement, elles font un badinage, et vraiment les auteurs ont tort de s’occuper de ces mauvaises plaisanteries’; ‘[Geen uitdrukkelijk voorschrift is nodig om te bepalen] dat, wanneer iemand een recht is toegekend onder een ontbindende voorwaarde, die nimmer vervuld kan worden, dit gelijk is aan een onaantastbaar toekennen van dit recht’ (E.M. MEIJERS, o.c., 188-189). (*4) Vgl. supra, nr. 11. Zie voor één en ander: ASSER-HARTKAMP, o.c., I, nrs. 162-163; vgl. O. MILHAC, o.c., 27-29, nrs. 78-84. (*5) BRUNNER-DE JONG, o.c., 53, nr. 67. Bijzondere overeenkomsten OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005)
Page 1 and 2: VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE - 1
Page 9: VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE - 9
Page 61 and 62:
VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE - 61
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161:
show all

Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?